Historia pierwszych Polaków, którzy osiedlili się w Rhode Island, sięga czasów wojny o niepodległość Stanach Zjednoczonych. Polscy oficerowie, służący w armii francuskiej, uczestniczyli w pierwszych udokumentowanych mszach rzymskokatolickich, które odbywały się w Newport. W następnym wieku w stanie tym pojawiali się przybysze z Polski, ale emigracja na większą skalę nastąpiła dopiero w drugiej połowie XIX wieku. Emigranci podejmowali pracę w okolicznych fabrykach, takich jak zakłady tekstylne Fletcher Manufacturing czy fabryki maszynowe Brown & Sharpe i R.I. Locomotive Works oraz młynach, jak Atlantic Mills. Zaczynali też tworzyć infrastrukturę, której potrzebowali, w tym kościoły.
Historia sprzed wieku
Kościół św. Wojciecha w Providence zaczęto budować w 1924 r. – wcześniej wierni korzystali z niewielkiego, drewnianego budynku. Ówczesny proboszcz, ks. Switała, miał zamiar wybudować murowaną świątynię, która pomieściłaby 500 osób, a obok miał powstać budynek szkolny na 16 klas. W skład komitetu budowy weszli Adalbert Boron, Kazimierz Lozowski, Leon Fidrych, Peter Lagonowicz, Jan Piekarski, Ladislaus Zygunia, Antoni Balkun, Aleksander Bukrym, Jan Gracki, Stanisław Urbanowicz, Leopold Chrostowski, Wincenty Radziewicz i Julian Siwicki. Henry F. Ludorf, architekt z New Britain, CT, został wybrany do opracowania planów kościoła, a firmie Famiglietti Brothers z Providence powierzono wykonanie budowy. 10 kwietnia 1924 roku ks. Switała uroczyście dokonał wmurowania kamienia węgielnego. Rok później, 3 maja 1925 roku, w święto Matki Boskiej Królowej Polski, biskup Hickey również złożył kamień węgielny.
Po wielu trudach i poświęceniu ze strony proboszcza i parafian, uroczyste poświęcenie kościoła św. Wojciecha miało miejsce 26 września 1926 roku. Biskup Hickey w wygłoszonym kazaniu chwalił „niezłomność ludu polskiego” oraz „wytrwałą lojalność w wierze i praktykowanie katolicyzmu”.
Piękna spuścizna
Kościół św. Wojciecha został zbudowany w stylu romańskim i prezentuje się bardzo okazale na tle Atwells Avenue. Ma 130 stóp długości i 52 stopy szerokości, wieńczy go dzwonnica o wysokości 93 stóp. Został zbudowany z czerwonej cegły zmieszanej z terakotą na planie krzyża, z transeptami po obu stronach i miejscami dla około 500 osób – tak jak sobie wymarzył ks. Switała. Przód kościoła, w tym wieża, jest wykonany w stylu diamentowego wzoru z kolorową cegłą. Główne wejście jest bogato ozdobione polichromowaną terakotą z marmurowymi kolumnami podtrzymującymi łuk nad głównym wejściem. Dach jest pokryty hiszpańską dachówką. Wnętrze kościoła ma sklepienie kolebkowe z ozdobnymi żebrami i zostało wykończone gładką i ozdobną gipsową fakturą, z podłogami i wykończeniem wewnętrznym z dębu. Okna boczne są rozmieszczone harmonijnie ze stacjami drogi krzyżowej jako głównym elementem.
Jubileuszowe obchody
W niedzielę, 28 kwietnia, uroczystą mszą św., którą w kościele św. Wojciecha odprawił bp Richard Henning, ordynariusz diecezji Providence, rozpoczęły się obchody 100-lecia tej świątyni. Mszę św. koncelebrował proboszcz parafii św. Wojciecha ks. Marek Kupka. W nabożeństwie wzięli udział parafianie, goście oraz dzieci ze Szkoły Języka Polskiego im. Janusza Korczaka w Providence, które miały też swój udział w oprawie mszy świętej i powitaniu biskupa.
Po mszy św. obecni przenieśli się do centrum parafialnego, gdzie podano smaczny obiad, a spotkanie było okazją do wspomnień oraz do zamienienia kilku słów z biskupem, który również wziął udział w przyjęciu.
opr. WEM
