Autorów najciekawszych inicjatyw historycznych – wystaw, wydarzeń i przedsięwzięć edukacyjnych zrealizowanych w roku 2022 – uhonorowano w czwartek podczas gali Wydarzenia Historycznego Roku, zorganizowanej przez Muzeum Historii Polski w Pałacu na Wyspie.
„To wyróżnienie to nagroda, którą honorujemy najciekawsze, najbardziej interesujące, najbardziej innowacyjne pomysły na opowiadanie o polskiej historii” – powiedział otwierając galę dyrektor Muzeum Historii Polski Robert Kostro. Dodał, że wyróżnienia przyznawane przez Muzeum Historii Polski są potwierdzeniem jak ważna jest historia dla „kraju, który w ciągu trzech ostatnich stuleci dwukrotnie znikał z mapy Europy”. „Wielokrotnie to historia i kultura były miejscami, w których zachowywaliśmy tożsamość” – podkreślił.
Za najważniejsze wydarzenie roku uznano otwarcie Muzeum – Domu Rodziny Pileckich w Ostrowi Mazowieckiej, zostało zorganizowane przez Muzeum − Dom Rodziny Pileckich. Muzeum mieści się w domu rodzinnym Marii Pileckiej z domu Ostrowskiej, żony Witolda Pileckiego. W tym zabytkowym, odrestaurowanym budynku została stworzona wystawa stała ukazująca w nowym świetle postać jednego z ważniejszych polskich bohaterów. Poza wystawą stałą Muzeum – Dom Rodziny Pileckich proponuje organizuje wydarzenia naukowe i edukacyjne.
Współtwórca Domu Rodziny Pileckich, jego dyrektor w latach 2020-2023 Karol Madaj, powiedział w rozmowie z PAP, że praca nad wystawą była bardzo trudna, ponieważ „w liczącym 200 metrów budynku trzeba było przedstawić wielka historię rotmistrza Witolda Pileckiego i jego rodziny”. Dodał, że kierowany przez niego zespół starał się opowiedzieć tę historię „tak, aby była bliska zwiedzającym, a dwie godziny poświęcone na zwiedzanie muzeum były pełne emocji”.
W finale plebiscytu w tej kategorii znalazły się również: „Rok Bellotta” na Zamku Królewskim w Warszawie, otwarcie Muzeum Centralnego Okręgu Przemysłowego, „La Ruta de las Bobes” (Ambasada RP w Buenos Aires) oraz uroczystości pogrzebowe obrońców Westerplatte organizowane przez Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku.
W kategorii „Wystawa” pierwsze miejsce zajęło otwarcie ekspozycji „Nowy Skarbiec Koronny” zrealizowana przez Zamek Królewski na Wawelu. Fundamentem ekspozycji są ocalałe po pruskiej grabieży pojedyncze zabytki ze staropolskiego Skarbca Koronnego, precjoza z królewskich i książęcych skarbców, pamiątki po sławnych Polakach, a także oznaki wysokich dystynkcji, dary dyplomatyczne i trofea. Są w nią wpisane ścieżki zwiedzania, ścieżki edukacyjne oraz infografiki, przygotowano także kopie niektórych zabytków. Na wystawie zainstalowano pierwszy w Polsce tablet dostępnościowy, który umożliwia osobom z niepełnosprawnością wzrokową poznanie wyglądu eksponatów oraz wysłuchanie informacji o ich historii i znaczeniu.
„Opowiadając tę historię o dziejach Polski w Europie pokazujemy bardzo wiele przedmiotów w kontekstach historycznych, chcąc w ten sposób uczyć i dawać do myślenia tym, którzy przychodzą do nas po naukę. Widzimy, że nowy skarbiec ma moc sprawiającą, że wielu zwiedzających wraca” – powiedział Dariusz Nowacki z Zamku Królewskiego na Wawelu. Dodał, że obecnie skarbiec liczy kilkaset przedmiotów, ale wciąż pojawia się szansa na pozyskanie nowych. „Wśród tych, które można zobaczyć, pamiątką historyczną numer jeden jest Szczerbiec – miecz koronacyjny królów Polski” – podkreślił.
Finałowe nominacje zdobyły także wystawy: „Nowy początek. Modernizm w II RP” (Muzeum Narodowe w Krakowie), nowa wystawa stała Śląskiego Centrum Wolności i Solidarności (Śląskie Centrum Wolności i Solidarności), „Wielka Lechia − wielka ściema” (Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie) i „Pieśń o domu” w Muzeum im. Marii Konopnickiej w Suwałkach.
Za najlepsze wydarzenie edukacyjne internauci uznali projekt „Gra szyfrów” przygotowany przez Instytut Pamięci Narodowej. Projekt gamingowy przygotowany został jako gra first person perspective. Toczy się pod koniec 1920 roku, gdy decydują się losy starcia z bolszewikami i przyszłość Polski. Misje, które muszą wykonać gracze, polegają na złamaniu rosyjskiego szyfru i unieszkodliwieniu pancernych pociągów wroga. Pod okiem historyków ożywione zostały główne postacie gry oraz odwzorowane wszystkie detale odtworzone na podstawie autentycznych zdjęć. „Nasz projekt stał się pierwszą grą, która stała się lekturą szkolną w Polsce. Dla nas szczególnie istotne jest, że dziś ten projekt zyskał uznanie” – powiedziała PAP Magdalena Hajduk z Biura Nowych Technologii IPN. Dodała, że celem projektów gamingowych jest zainteresowanie historią; Biuro Nowych Technologii pracuje nad kolejnymi grami.
Specjalną nagrodę przyznano projektowi, realizowanemu w mniejszej skali niż przedsięwzięcia zwykle nagradzane w wymienionych wyżej trzech kategoriach. Otrzymała ją publikacja pt. „Zarzecze. Siedlisko idealne” wydana przez Stowarzyszenie Młody Mołodycz. Przewodnik zawiera informacje o zespole parkowo-pałacowym w Zarzeczu na Podkarpaciu, stworzonym przed ponad 200 laty przez Magdalenę z Dzieduszyckich Morską, przedstawiono obrazy z historii rodziny Dzieduszyckich, a przede wszystkim skupiono się na dziedzictwie kulturowym pokazanym przez pryzmat kultury ziemiańskiej. Przewodnik skierowany do młodzieży szkolnej składa się z 20 rozdziałów, uzupełnionych ciekawostkami, ilustracjami dodatkowymi tekstami i zadaniami do samodzielnego rozwiązania, a także propozycjami do odwiedzenia innych zabytków kultury ziemiańskiej w najbliższej okolicy.
Wydarzenie Historyczne Roku jest jednym z największych tego rodzaju konkursów w Polsce. Finałową piętnastkę wybrało jury w składzie: prof. Jolanta Choińska-Mika – przewodnicząca jury (Uniwersytet Warszawski, zastępca przewodniczącego Rady MHP), Wojciech Duch (redaktor naczelny portalu historia.org.pl), Piotr Legutko (dyrektor TVP Historia), dr Marek Mutor (wicedyrektor Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu), Barbara Schabowska (dyrektor Instytutu Adama Mickiewicza), Gabriela Sierocińska-Dec (kierownik działu edukacyjnego Muzeum Historii Polski). Następnie internauci wskazali swoje typy ‒ po 1 z każdej kategorii ‒ w głosowaniu na stronie internetowej Wydarzenia Historycznego Roku.
Od początku istnienia plebiscytu zgłoszono około 2000 przedsięwzięć, a w internetowym głosowaniu wzięło udział łącznie ponad 50 tys. internautów. Plebiscyt został objęty honorowym patronatem ministra kultury i dziedzictwa narodowego prof. Piotra Glińskiego.
Michał Szukała/PAP
