W niedzielę, 12 lutego, w parafii św. Michała Archanioła w Bridgeport w Connecticut odbyły się uroczyste obchody upamiętniające 83. rocznicę pierwszej zsyłki Polaków na Syberię. Wzięli w nich udział przedstawiciele środowiska polonijnego ze wschodniego wybrzeża Stanów Zjednoczonych, m.in. z Connecticut, Massachusetts, Nowego Jorku i New Jersey.
Uroczyste nabożeństwo
Obchody rozpoczęła uroczysta msza św., którą koncelebrowali o. Norbert Siwiński – proboszcz parafii św. Michała Archanioła w Bridgeport oraz o. Stefan Morawski. Oprawę muzyczną zapewnił Chór Św. Faustyny prowadzony przez Joannę Kocab, który wykonał takie pieśni jak: „Gaude Mater Polonia”, „Marsz, marsz me serce”, „Jasnogórska Pani”, „Z dawna Polski Tyś Królową”, „Polskich Wojsk Hetmanka” i hymn „Boże, coś Polskę”. Czytania i modlitwę wiernych przygotowali uczniowie i nauczyciele ze Szkoły Kultury i Języka Polskiego im. Jana Pawła II w Bridgeport oraz Polskiej Szkoły Sobotniej im. bł. ks. J. Popiełuszki w Derby.
Po mszy św. rozpoczęła się część oficjalna, którą zainaugurowało wspólne zaśpiewanie hymnów przez Chór Polonia Paderewski z New Britain pod dyrekcją Klaudii Naumowicz-Niewiadomskiej oraz zgromadzonych parafian i gości. Następnie Wioletta Jusińska, dyrektor Polskiej Szkoły Sobotniej im. bł. ks. J. Popiełuszki w Derby, która prowadziła całą uroczystość, powitała jej uczestników i zaproszonych gości, wśród których byli m.in.: Stanisław Starnawski – wicekonsul RP w Nowym Jorku, gen. Krzysztof Nolbert – attaché obrony RP w USA, Krzysztof Szczerski – ambasador RP przy ONZ, płk Krzysztof Stec – doradca wojskowy RP przy ONZ, Tadeusz Antoniak – Naczelny Komendant Stowarzyszenia Weteranów Armii Polskiej w Ameryce i Kanadzie, John Kocur – prezes Kongresu Polonii Amerykańskiej na stan CT, Marianna Kozioł Dube reprezentująca Związek Narodowy Polski, Maria Stasiewicz – I wiceprezes Korpusu Pomocniczego Pań przy SWAP, Marek Chrościelewski – komendant II Okręgu SWAP w Nowym Jorku, Wladomir Ogorzałek – komendant Okręgu IV SWAP w Connecticut, Mirosław Plotka – komendant Okręgu X SWAP w Filadelfii, komendanci i prezeski Korpusu Pomocniczego Pań z weterańskich placówek #37 w Bostonie, #111 w New Britain, #119 w Hartford, #24 w Bridgeport, #36 i #81 z Clifton i Trenton w New Jersey, kadeci Kazimierza Pułaskiego z New Jersey, przedstawiciele harcerstwa, Centrali Polskich Szkół Dokształcających w Ameryce, Komitetu Smoleńskiego, Katyńskiego i Solidarności, polskich szkół z Wallington, Lyndhurst i Clifton (NJ) oraz Stamford, Derby, New Haven, New Britain i Bridgeport (CT), a także Główna Marszałek Parady Pułaskiego 2021 Jadwiga Kopala i Miss Polonia Connecticut 2023 Julia Karwacka oraz przedstawiciele polonijnych i polskich mediów.
Przemówienia i medale
Jako pierwsza głos zabrała Helena Knapczyk, Naczelna Prezes Korpusu Pomocniczego Pań działającego przy SWAP i główna inicjatorka oraz organizatorka dorocznych obchodów. Mają one dla niej szczególny wymiar, bowiem w wieku zaledwie 12 lat została deportowana wraz z rodziną na Sybir. Jej udało się przeżyć, ale część jej rodzeństwa oraz jej matka na zawsze zostali na nieludzkiej ziemi… Sybirakiem był także jej mąż – śp. Wincenty Knapczyk. We wzruszającym przemówieniu przypomniała niedolę i tułaczkę, która stała się udziałem kilkuset tysięcy Polaków. – Pozbawieni zostaliśmy nie tylko domów rodzinnych, ale również naszej kochanej ojczyzny, do której nie mogliśmy wrócić przez kolejne dziesięciolecia – mówiła. – Jeszcze raz dziękuję, że pamiętacie, bo jak napisał Adam Mickiewicz: „Jeśli zapomnę o nich, Ty, Boże na niebie, zapomnij o mnie” – dodała, zwracając się do zgromadzonych.
Następnie przemówił wicekonsul Stanisław Starnawski, który odczytał list od konsula generalnego RP w Nowym Jorku Adriana Kubickiego. „Wydarzenia 10 lutego 1940 r. i deportacja setek tysięcy osób w głąb Związku Radzieckiego na zawsze ukształtowały nasz sposób myślenia o II wojnie światowej i cenie niepodległości” – napisał Kubicki.
Kolejnym punktem programu były wystąpienia gen. Krzysztofa Nolberta, ambasadora Krzysztofa Szczerskiego i naczelnego komendanta SWAP Tadeusza Antoniaka.
W dalszej kolejności odbyło się wręczenie Medali Ignacego Paderewskiego, którymi uhonorowano Chór św. Faustyny z Bridgeport, Chór Polonia Paderewski z New Britain oraz Agnieszkę Kasprzak, dyrektor Polskiej Szkoły Dokształcającej im. św. Stanisława Kostki w Wallington, NJ. Medale wręczył Tadeusz Antoniak w asyście Miss Polonia CT 2023 Julii Karwacki. Natomiast Międzynarodowe Stowarzyszenie Polonii we Włoszech uhonorowało Helenę Knapczyk, nadając jej tytuł Honorowego Członka.
Część oficjalną zakończyło krótkie przemówienie jednego z Sybiraków, Władysława Slanda, który podziękował wszystkim za pamięć i przybycie na uroczystość.
Program artystyczny
Po przemówieniach rozpoczęła się część artystyczna. Niezwykle wzruszający program przygotowany przez dzieci i młodzież poprzedziła pieść „Hymn Sybiraków” w wykonaniu Chóru św. Faustyny. Następnie recytacje, pieśni i krótkie scenki przedstawili uczniowie polskich szkół. Uczennica Polskiej Szkoły Sobotniej im. A. Mickiewicza w Stamford Alicja Galicki wyrecytowała wiersz „Syberyjska lokomotywa”. Angelica Sidorowicz zaśpiewała piosenkę „Polskie kwiaty”. Zaprezentowali się też uczniowie z Polskiej Szkoły Dokształcającej im. św. Stanisława Kostki w Wallington, Polskiej Szkoły Dokształcającej im. św. Michała w Lyndhurst, Polskiej Szkoły Sobotniej w New Haven, Polskiej Szkoły Sobotniej w Derby, Szkoły Języka Polskiego w New Britain, Szkoły Kultury i Języka Polskiego w Bridgeport oraz członkowie Scholi Hosanna działającej przy parafii św. Jana Kantego w Clifton. Program artystyczny zakończył się minikoncertem Chóru Polonia-Paderewski, który wykonał utwory: „Marsz, marsz Polonia”, „Tylko we Lwowie” i „Rotę”.
Po wyprowadzeniu sztandarów wszyscy udali się na przygotowany wcześniej poczęstunek, który był też okazją do bezpośrednich rozmów z obecnymi na uroczystości Sybirakami oraz do zrobienia sobie z tymi żywymi świadkami historii pamiątkowych zdjęć.
Joanna Szybiak
Fot. Archiwum parafii św. Michała Archanioła w Bridgeport, Szkoły Kultury i Języka Polskiego w Bridgeport, PSS w Derby, PSD w Lyndhurst, Mary Bielski, Heleny Knapczyk
Sybiracy obecni na uroczystości:
- Helena Knapczyk
- Teresa Plawska
- Władysław Slanda
- Fryderyk Damant
- Stanisława Dorr Dorynek
- Danuta Wilk
Na nieludzką ziemię…
10 lutego 1940 r. władze sowieckie przeprowadziły pierwszą i najliczniejszą z czterech masowych deportacji obywateli polskich, w czasie której, wg danych NKWD, do północnych obwodów Rosji i na zachodnią Syberię wywieziono około 140 tys. ludzi. Deportacja odbywała się w nieludzkich warunkach – ludzie czekali godzinami na dworcach kolejowych, a potem pakowano ich do bydlęcych wagonów i w taki bestialski sposób deportowano w głąb Rosji – a tam, dokąd trafiali zesłańcy, w tym także kobiety i dzieci – na nieludzkiej ziemi – warunki były jeszcze trudniejsze.
Pierwsza deportacja obejmowała głównie ludność wojskową i cywilną, a także leśników i ich rodziny. Kolejna deportacja miała miejsce w kwietniu 1940 r. i dotyczyła rodzin aresztowanych przez NKWD oraz jeńców wojennych przetrzymywanych w Kozielsku, Starobielsku i Ostaszkowie. Trzeci etap deportacji nastąpił w czerwcu 1940 r. i dotyczył tzw. Bieżencji, ludności, która uciekła z Polski przed wybuchem wojny. Czwarta deportacja miała miejsce w maju i czerwcu 1941 r. Była jeszcze kolejna deportacja, w latach 1944-1949, składała się ona z ludzi żyjących w nowych granicach Polski. Deportacja ta obejmowała członków Armii Krajowej, żołnierzy Armii Andersa i ich rodzin.
List do redakcji
Podziękowanie
W niedzielę 12 lutego 2023 r. w kościele św. Michała Archanioła w Bridgeport, CT odbyła się uroczysta msza św. w 83. rocznicę zsyłki Polaków na Sybir.
83 lata temu dokładnie 12 lutego ze stacji we Lwowie ruszyliśmy w nieznane. My, Sybiracy, z wielką wdzięcznością i serdecznością pragniemy podziękować ojcu Norbertowi za uroczyście celebrowaną mszę św. i wzniosłą homilię, Szkole Polskiej Sobotniej Jana Pawła II za czytania liturgiczne, chórowi św. Faustyny za oprawę muzyczną, Izie Pardo Małeckiej za piękny koszyk kwiatów. Największe podziękowanie za obecność na 83. rocznicy zsyłki na Sybir kierujemy do wicekonsula Pana Stanisława Starnawskiego, odczytanie życzeń od Generalnego Konsula Adriana Kubickiego, do gen. Krzysztofa Nolberta za piękne słowa i obecność jako pierwszego z generałów na takiej uroczystości, do Krzysztofa Szczerskiego ambasadora RP przy ONZ za obecność po raz pierwszy i podzielenie się z nami bolesną historią dziadków, płk. Krzysztofa Steca – starszego doradcy wojskowego, stałe przedstawicielstwo RP przy Narodach Zjednoczonych, profesora Roberta A. Schwartza honorowego konsula RP w Newark, NJ i Tadeusza Antoniaka Naczelnego Komendanta SWAP na USA i Kanadę za wzniosłe życzliwe słowa, za przesłane bardzo serdeczne życzenia od Marka Magierowskigo – Ambasadora RP, Bogdana Chmielewskiego – dyrektora wykonawczego PSFCU, od dr Iwony Korgi – prezes Instytutu Piłsudskiego w USA, od Międzynarodowego Stowarzyszenia Polonijnego z Rzymu, pani Bożeny Krason i Urszuli Golda. Dziękuję za nadanie mi tytułu Honorowego Członkostwa. Dziękuję Jadwidze Kopali – Marszałek Parady Pułaskiego 2021, Johnowi Kocurowi – prezesowi KPA na stan CT, Chórowi Paderewskiego z New Britain, Mariannie Koziol Dube – komisarz PNA na stan CT, Irenie Grabowy – PNA na USA, Julii Karwackiej – Miss Polonii na stan CT 2023. Dziękujemy serdecznie Stowarzyszeniu Weteranów Armii Polskiej z KPP w USA i Kanadzie na czele z Tadeuszem Antoniakiem – Naczelnym Komendantem, wicekomendantem Antonim Plotka, naczelną wiceprezes KPP Marią Stasiewicz, dr historykowi koledze Teofilowi Lachowiczowi, Zygmuntowi i Marii Bielskim, Andrzejowi Maciejewiczowi z Fundacji SWAP, Wladimirowi Ogorzalek Okr. IV, Mirosławowi Plotka Okr. X SWAP, komendantom i prezeskom Placówek 37 Boston, 111 New Britain, 119 Hartford, 24 Bridgeport i 36 oraz 81 NJ. Wielkie dzięki dla nauczycieli, rodziców i uczniów ze szkół Bridgeport, Derby, New Haven, Stamford, Hatford, Wallington NJ, Klubu Gazety Polskiej w USA, Komitetu Smoleńskiego, Katyńskiego, Solidarność, gazet: Polonia, Biały Orzeł, Dziennik Polski, Polonia TVP, zespołu tanecznego Orlęta. Stokrotne podziękowanie należy się sponsorom, dzięki którym 83. rocznica mogła się odbyć: PSFCU, Konsulat NY, G.Z. SWAP, Okr. II SWAP, Pl. 111 SWAP i KPP, 119 KPP, Marta i Wlodomir Wesołowski, Wiesława Brajewski, Bronisława Mazan, Marianna Koziol Dube, pieczywo Mariola Karwacki, Piotr Krajewski Placówka 36 KPP, owoce Monika Saturn. Dziękuję Wioli Jusinskiej za przeprowadzenie programu, Edycie Kułak za przepyszne potrawy, Izie Pardo Małeckiej za przypomnienie nam młodych lat, Gosi Mateuszak za piękne kwiaty, zespołowi tanecznemu Orlęta.
Składam Wam szczere, skromne podziękowanie: Bóg zapłać. My, Sybiracy, idąc po drodze cierniowej nigdy nie zapomnieliśmy o Bogu i kochanej Ojczyźnie, którą zwiemy Polska.
Z wielkim szacunkiem i wdzięcznością
Helena Knapczyk
Sybiraczka
