Po chłodnych, przygnębiających miesiącach zimy każda oznaka wiosny cieszy, a szczególnie tak radosna jak pierwszy kwiat w ogródku czy na skwerze. Często mimo śnieżnej otoczki jako pierwszy wyłania się przebiśnieg, za nim krokus i cała reszta wiosennych piękności. Wiele z nich jest pod ścisłą ochroną i występuje głównie w tym rejonie Europy co Polska, więc próżno byłoby ich szukać w naturalnych warunkach na innych kontynentach. Niektóre są jednak powszechne.
Nie bez powodu mówi się, że słońce jest dla roślin jak adrenalina – wybudza je z zimowego snu. Pierwsze zwiastuny wiosny w tym roku pojawiły się już w lutym, tym bardziej więc w marcu zaskakują nas coraz to inne kwieciste niespodzianki. Obfitość nastąpi w kwietniu, bo to miesiąc nie bez powodu tak właśnie nazwany. Maj to już pełnia roślinnego bogactwa i choć wtedy nie tylko na rabatach, ale i łąkach czy drzewach kwiecia pod dostatkiem, najbardziej cieszą te skromne, pierwsze kwiatuszki wygrywające z zimą.
Przebiśnieg
Najdzielniejszy, delikatny z pozoru ma też zamienną nazwę – śnieżyczka. Przetrwanie ostatnich porywów zimy zapewnia tym dzwoneczkowatym kwiatom pewna szczególna umiejętność, polegająca na zamykaniu płatków korony w trakcie silnych opadów śniegu lub nagłych spadków temperatury. Po przekwitnięciu kwiaty przekształcają się w okrągłe, zielonkawe, trójkomorowe torebki nasienne, w których są nasiona. To roślina znajdująca się na liście gatunków chronionych, a więc nie wolno jej zrywać ani wykopywać. W Polsce istnieje nawet rezerwat śnieżyczki na Mazowszu w gminie Repki, w powiecie sokołowskim. Został powołany w 1980 r. Jego celem jest ochrona gatunku. W wielu obszarach świata przebiśniegi rejestrowane są jako gatunek dziczejący, np. na Wyspach Brytyjskich i w Ameryce Północnej.
Przylaszczka
Występuje głównie w liściastych lasach, służy jej cień. Jest niską rośliną nielubiącą ogrodów i przesadzania, woli naturalne warunki. Ma drobne, niebiesko-fioletowe kwiatuszki. W Polsce od 2004 r. przylaszczka podlega ścisłej ochronie gatunkowej. Pojawia się na obszarze niemal całej Europy oraz na dalekim wschodzie. Gatunek ten w szerokim ujęciu obejmuje swym zasięgiem także Amerykę Północną, gdzie występują przylaszczki obecnie uznawane za odrębne gatunki.
Krokus
Ten okaz kwiatu o kielichowatym kształcie najbardziej lubi górskie polany, ale godzi się też na przydomową uprawę. Dawniej na określenie krokusa używano nazwy szafran, bo z niego pozyskuje się tę najdroższą przyprawę. Mawiano, że szafran jest cenniejszy od złota, bo do wyprodukowania 1 kilograma potrzeba aż 150 tysięcy kwiatów. Nam jednak krokus nie kojarzy się z bogactwem czy luksusem, tylko z wiosną, choć istnieją też jesienne odmiany. Krokusy mają najczęściej kolor fioletowy, ale spotyka się też żółte, liliowe lub białe. Bywają również dwukolorowe. W naturze krokusy kwitną w południowej i środkowej Europie, w krajach basenu Morza Śródziemnego oraz w zachodniej Azji, sięgając na wschodzie po zachodnie Chiny. Jednak celowe uprawy – dla dekoracji – są możliwe w wielu innych rejonach świata, w Ameryce także.
Forsycja
Oryginalność tej rośliny polega na tym, że zanim wypuści listki, obsypuje gałązki tysiącem złotych kwiatuszków. Jest piękną ozdobą ogrodu i wielkanocnego stołu. Wymaga „fryzjerstwa” – zaraz po przekwitnięciu trzeba pamiętać o jej przycięciu, bo w przeciwnym razie może nie zakwitnąć kolejnej wiosny. Forsycja obejmuje 11 gatunków. W naturze jeden występuje w południowo-wschodniej Europie, pozostałe we wschodniej Azji. Uprawa jest jednak możliwa wszędzie. Zainteresowanie nią widać zarówno w Polsce, jak i Ameryce Północnej. Nazwa rodzajowa upamiętnia szkockiego ogrodnika Williama Forsytha (1737–1804).
Tulipan
Znany jest od X wieku. Szczyt popularności miał, jak większość roślin cebulowych, w okresie baroku – jedna cebulka była warta tyle co dobrze prosperujące gospodarstwo. Obecnie tulipany możemy kupić za małe i duże pieniądze, zależnie od rodzaju. Uprawiane są niemal na całym świecie. Zainteresowanie to widać w Polsce, w Stanach Zjednoczonych, w zasadzie wszędzie. Bogactwo kolorów, kształtów płatków, wielkości – to wszystko daje istny kalejdoskop, czasem tulipan bywa wręcz podobny róży.
Hiacynt
Jego drobne kwiatuszki o mocnym zapachu tworzą efektowne grona, występują w kilku kolorach: liliowym, różowym, łososiowym, niebieskim i białym. Rośnie chętnie w ogrodzie, ale też w domowej doniczce, zdobiąc okienny parapet na Wielkanoc, a nawet wcześniej, kiedy jeszcze za oknem panuje zimowa aura. W związku z łatwością uprawy i powszechnością handlu tym gatunkiem nabycie hiacyntowego okazu jest możliwe prawie wszędzie, żaden kraj nie ma w tym względzie wyłączności.
Narcyz
To radosny, delikatny, a jednak dostojnie wyglądający kwiat. Dziko rośnie w krajach śródziemnomorskich, w Europie środkowej i północnej oraz w zachodniej Azji po Uzbekistan i Afganistan oraz we wschodniej Azji. W innych rejonach jest wynikiem celowych upraw. Urzeka zapachem. Daje pole do popisu hodowcom, którzy wypracowali już ponad 10 tysięcy odmian. Tak samo jak hiacynt, jest kwiatem znanym w mitologii. Przeszedł do powiedzeń i przenośni. Narcyz to człowiek zakochany w sobie.
Inne cuda wiosny
Lista wiosennych kwiatów jest oczywiście dłuższa i żal byłoby nie wspomnieć o takich cudach natury jak niezapominajka, konwalia majowa, szafirki, żonkile. Wraz z kwiatami budzą się także drzewa i krzewy: delikatne magnolie, kwiaty bzu, wiśni i jabłoni, różaneczniki i azalie. Puchate kwiatostany wypuszcza wierzba – gałązki bazi to wdzięczny dodatek do wiosennych bukietów i wielkanocnych koszyczków. Korzystajmy z pory, kiedy to wszystko jest w rozkwicie. Podziwiajmy kwiaty, bo znakomicie poprawiają one samopoczucie.
Halina Kossak
