Świeżo po ukończeniu University of Wisconsin z tytułem magistra języka polskiego i literatury wylądowałem w mojej pierwszej pracy nauczycielskiej w pięknym, położonym nad jeziorem kampusie Orchard Lake Schools (OLS). Zaczynali jako Polskie Seminarium Duchowne, założone w Detroit w 1885 r. przez ks. Józefa Dąbrowskiego w celu szkolenia księży dla szybko rozwijającej się Polonii w Ameryce. W 1910 r. ośrodek został przeniesiony do obecnej lokalizacji około 30 mil na północ od Detroit. Ostatecznie rozszerzył się o St. Mary’s College i St. Mary’s Preparatory.
Wiele lat później, kiedy zacząłem tam nauczać przedmiotów związanych z Polską, Seminarium św. Cyryla i Metodego nadal kształciło polskojęzycznych księży dla Polonii. Kolegium było mniejszym seminarium z wyższymi klasami przychodzącymi na zajęcia w czarnych, sięgających podłogi sutannach, a polonijni chłopcy zdominowali zapisy do sportowo ukierunkowanego St Mary’s Preparatory. Wiele się zmieniło na przestrzeni lat.
W 2003 r., kiedy ostatni raz tam nauczałem, Seminarium szkoliło urodzonych w Polsce seminarzystów do posługi w języku angielskim w amerykańskich diecezjach. St. Mary’s College stał się czteroletnią, koedukacyjną uczelnią sztuk wyzwolonych, ale pod koniec został przejęty przez Madonna University of Livonia. Wielu mówiło, że Polonia ponosi winę za tę sytuację, ponieważ nie wysłała swoich dzieci do polsko-amerykańskiego college’u.
Następnie w lipcu 2021 r. ogłoszono zamknięcie Seminarium św. Cyryla i Metodego, a wśród podanych powodów wymieniono „spadek liczby zapisów spowodowany zmianami demograficznymi w USA”. Ale Seminarium i pozostałe ośrodki OLS były czymś znacznie więcej niż tylko instytucjami edukacyjnymi.
Była to wyjątkowa polonijna ostoja kultury, w której odbywały się rekolekcje i zjazdy środowiska PolAm oraz wydarzenia kulturalne i patriotyczne. Kardynał Karol Wojtyła nazywał OLS „sercem Polonii”, kiedy odwiedził Orchard Lake przed objęciem funkcji papieża.
Niegdyś jedna niedziela w miesiącu była zawsze tzw. Dniem Polskim, kiedy zwiedzający mogli wziąć udział w polskiej mszy, zwiedzić kampus, odwiedzić księgarnię, galerię sztuki, Centralne Archiwum Polonijne i szereg mini-muzeów poświęconych polskim weteranom II wojny światowej. Wszystko można było zwieńczyć domową polską kolacją.
Obecnie galeria przechodzi remont i jest zamknięta dla publiczności, dostęp do archiwów i muzeów nie jest już taki, jak kiedyś, a ich zasoby są podobno rozproszone, a Polska Misja, która miała nad nimi czuwać, od pewnego czasu nie ma dyrektora.
Grupa zaniepokojonych intelektualistów środowiska PolAm, profesjonalistów i aktywistów nazywających siebie Polskim Lobby desperacko apeluje do Rady Regentów o uratowanie Seminarium i nadzieję na uratowanie polsko-amerykańskiej tożsamości kulturowej Orchard Lake. Nowy rektor seminarium ks. Bernard Witek rozmawia z urzędnikami szkolnymi i działaczami polonijnymi z Polski online, czekając na pozwolenie na pracę w USA.
Po miesiącach ożywianego lobbingu Polskiego Lobby w listopadzie 2021 r. Seminarium otrzymało przynajmniej chwilowo dobre wieści. Na spotkaniu regenci Orchard Lake głosowali za zawieszeniem decyzji o zamknięciu do czasu przedłożenia nowego planu odbudowy Seminarium. Rektor Witek i jego zespół (kilka osób z administracji i Rady Regentów) otrzymali czas do 1 czerwca 2022 r. na opracowanie takiego planu. Ale są pytania, które wciąż pozostają bez odpowiedzi.
Czy pół roku wystarczy na opracowanie kompleksowego planu, który zostanie zatwierdzony przez regentów? Czy wyjątkowy skarb kultury Polonii, podtrzymywany od pokoleń przez naszych przodków PolAm, może jeszcze przeżywać renesans? Jeśli tak, to kiedy, w jakiej formie i kto mógłby sfinansować taki projekt? Te i podobne pytania nadal pochłaniają i trapią PolAm, głęboko zaniepokojony przyszłością naszej Polonii.
Nadal istnieją obawy, że St Mary’s Preparatory może zostać przekształcone w prywatne, niepolonijne i niekatolickie sportowe liceum. W końcu liczący 100 akrów kampus Orchard Lake to kuszący pierwszorzędny kawałek nieruchomości wart miliony dolarów. Miejmy nadzieję, że nikt nie zdecyduje się sprzedać fragmentarycznej części lub większości nieruchomości, aby sfinansować projekt liceum sportowego lub innego niemającego związku z Polonią przedsięwzięcia!
Robert Strybel
Chwała tym wszystkim którzy mają się i walczyć o każdą instytucję czy to sakralną czy kulturalną o każdy Świątynie wybudowaną przez Naszych przodków na amerykańskiej ziemi. Wiem jak jest ciężko wiem że nie wiele osób wśród Polonii jest zainteresowanych tym dziedzictwem , jednak żeby zachować naszą obecność , kulturę i godność dla potomnych zróbmy wszystko by i nas potomni godnie wspominali.❤️🙏