W czwartek, 8 września, Elżbieta II, Królowa Wielkiej Brytanii z dynastii Windsorów, zmarła w wieku 96 lat. Tym samym zakończył się okres jej panowania, który z pewnością przejdzie do historii. Trwało ono dokładnie 70 lat i 214 dni, co oznacza, że było najdłuższym ze wszystkich brytyjskich monarchów. Elżbieta II była tym samym najdłuższą odnotowaną w historii kobietą – głową państwa.
Swoje panowanie rozpoczęła w 1952 roku. Była królową Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, ale także 15 innych państw, w tym Kanady, Nowej Zelandii, Australii, Grenady, Jamajki i Papui-Nowej Gwinei. Elżbieta pożegnała w 2021 roku swojego męża. Książę Filip zmarł 9 kwietnia, w wieku 99 lat. Jego pogrzeb odbył się w trakcie pandemii Covid-19. Uroczystości pogrzebowe odbyły się wówczas w nieco zmienionej formie. Śledziło je jednak w telewizji ponad 10 mln Brytyjczyków. Miliony żegnały także królową. Pogrzeb monarchini odbył się 11 dni po jej śmierci, czyli w poniedziałek, 19 września, w King George VI Memorial Chapel na zamku Windsor.
Królowa a Polska
Na przestrzeni lat swojego panowania Elżbieta II przyjęła trzech kolejnych prezydentów RP i trzykrotnie odbyła spotkania z papieżem Janem Pawłem II. Do momentu przemian ustrojowych w Polsce monarchini, jak większość brytyjskich polityków, nie decydowała się na wizytę w PRL – podobnie, jak i w innych krajach komunistycznych. Sytuacja uległa zmianie po roku 1989.
Pierwszym prezydentem Rzeczpospolitej, który został przyjęty na dworze Elżbiety II, był Lech Wałęsa. Królowa wydała uroczysty bankiet na jego cześć. Drugie spotkanie z głową polskiego państwa odbyło się w Warszawie. Tym razem królowa spotkała się z parą prezydencką: Aleksandrem Kwaśniewskim i jego żoną Jolantą. Wizyta, która okazała się być jedyną w Polsce w całym okresie panowania monarchini, odbyła się w marcu 1996 roku. Państwo Kwaśniewscy mieli okazję jeszcze dwukrotnie odwiedzić Elżbietę II w Londynie – w latach 2004 i 2005. Trzecim i ostatnim prezydentem Polski, który spotkał się z brytyjską królową, był Lech Kaczyński. 7 listopada 2006 roku wraz z małżonką Marią zostali przyjęci przez Elżbietę II na prywatnej audiencji w Pałacu Buckingham.
Monarchini w czasie swojego panowania trzykrotnie spotykała się także z papieżem Janem Pawłem II. Zanim do tego doszło, Elżbieta II była pierwszą brytyjską królową, która odbyła oficjalną wizytę państwową do Watykanu – 5 maja 1961 roku. Było to jeszcze w trakcie pontyfikatu papieża Jana XXIII. Pierwsza audiencja u papieża-Polaka odbyła się 17 października 1980 roku, w Watykanie. Królowej towarzyszył książę Filip. Do drugiego spotkania doszło 28 maja 1982 roku w Pałacu Buckingham. Jan Paweł II odwiedził królową podczas pielgrzymki do Wielkiej Brytanii. Była to pierwsza od czasów Reformacji wizyta głowy Kościoła katolickiego w tym kraju. Elżbieta II po raz ostatni miała okazję spotkać się z polskim papieżem 17 października 2000 roku podczas około dwudziestominutowej audiencji w prywatnej bibliotece papieża w Watykanie.
Świat żegna królową
Po wiadomości o śmierci królowej w stronę Brytyjczyków zaczęły płynąć kondolencje i wyrazy współczucia. Wśród głów państw, które wyraziły swój smutek po śmierci monarchini, nie zabrakło Joe Bidena i Andrzeja Dudy.
Prezydent Stanów Zjednoczonych wraz z małżonką Jill, chcąc oddać hołd Elżbiecie II, odwiedzili ambasadę Wielkiej Brytanii w Waszyngtonie. Wpisali się do księgi kondolencyjnej, a także mieli okazję porozmawiać z pracownikami instytucji. – Opłakujemy Ją wraz z Wami. To była wielka dama. Jesteśmy radzi, że mogliśmy ją poznać – powiedział Joe Biden w trakcie spotkania z pracującymi w ambasadzie. „W świecie stałej zmiany była stale obecna i była źródłem pociechy i dumy dla pokoleń Brytyjczyków, w tym wielu, którzy nie znali państwa bez niej. Stały podziw dla królowej Elżbiety II jednoczył ludzi w całej Wspólnocie. Siedem dekad jej rządów piszących historię było świadkiem ery bezprecedensowego postępu ludzkości” – napisał Biden.
Z kolei Andrzej Duda złożył oficjalny wpis do księgi kondolencyjnej w ambasadzie Wielkiej Brytanii w Dakarze. Wcześniej za pośrednictwem mediów społecznościowych złożył także kondolencje Rodzinie Królewskiej i wszystkim Brytyjczykom. „Królowa Elżbieta II od dziesięcioleci była ucieleśnieniem wszystkiego, co czyni Wielką Brytanię naprawdę wielką; będzie pamiętana w Polsce i na całym świecie” – napisał prezydent.
Kondolencje przekazał także ambasador RP w Wielkiej Brytanii Piotr Wilczek. – Z ogromnym smutkiem i żalem przyjąłem wiadomość o śmierci Jej Królewskiej Mości Królowej Elżbiety II. Panująca od 1952 roku Królowa swoją postawą i autorytetem stanowiła ostoję tradycji i stabilności w gwałtownie zmieniającym się świecie.(…) Niedawno, bo niecałe pół roku temu, miałem zaszczyt złożyć listy uwierzytelniające królowej w Pałacu Buckingham. Odbyliśmy wówczas bardzo przyjazną i ciepłą rozmowę. Królowa Elżbieta II była wyjątkową osobą. Jej śmierć to niepowetowana strata dla Zjednoczonego Królestwa, Wspólnoty Narodów oraz całej społeczności międzynarodowej. Wyraziłem moje najszczersze kondolencje dla rodziny królewskiej. Kierujemy do nich nasze myśli i modlitwy – oświadczył ambasador.
Pogrzeb królowej
Uroczystość pożegnania Elżbiety II trwała w sumie 11 dni. W ciągu pierwszych 10 Brytyjczycy mieli okazję oddać hołd trumnie z ciałem monarchini. W poniedziałek, 19 września, królowa Elżbieta II została złożona na spoczynek podczas prywatnej ceremonii w King George VI Memorial Chapel na zamku Windsor. Została pochowana razem ze swoim zmarłym mężem – księciem Filipem.
Anna Miler
