Fundacja Kultury Polskiej została założona w 1998 r. w Bostonie po przekształceniu z działającej od 1981 r., zasłużonej dla Polski organizacji charytatywnej – Polish Relief Fund.
Celem działalności Fundacji jest promocja polskiej kultury, języka, historii i tradycji oraz działania w zakresie pomocy humanitarnej i dobroczynnej. W okresie minionych 20 lat (1998 – 2018) Fundacja realizowała te cele poprzez pokazy filmowe, wystawy, koncerty, festiwale, spotkania, publikacje i liczne akcje charytatywne. – Wydaje mi się, że robiliśmy to, co w danym czasie było najbardziej potrzebne, choć potrzeby te na przestrzeni lat się zmieniały – mówi Andrzej Prończuk, prezes Fundacji Kultury Polskiej w Bostonie, na początku rozmowy o jakże bogatej i różnorodnej działalności Fundacji. Choć nie sposób zamknąć w ramach jednego artykułu 20 lat historii, to jednak postaramy się pokrótce przybliżyć najważniejsze dokonania i momenty działalności Fundacji, które pokazują, iż przez ostatnie dwie dekady na stałe wpisała się w polonijne życie bostońskiej społeczności.
Pokazy filmowe
W zakresie działalności filmowej Fundacja zorganizowała cztery festiwale filmów polskich oraz przygotowywała pokazy filmów długometrażowych, przede wszystkim produkcji polskiej. Pokazywane były takie filmy jak: „Ogniem i Mieczem” (pokaz w MIT, 500 widzów), „Pan Tadeusz” w wynajętym kinie w Somerville (rekordowa frekwencja, 1400 widzów!). W kinie studyjnym w Belmont koło Bostonu odbyły się projekcje filmów „Przedwiośnie”, „Quo Vadis”, „Zemsta”, „Edi”, „Tajemnica Westerplatte”, „Kamienie Na Szaniec”, „Jack Strong” i wiele innych. Filmy dokumentalne, m.in. „Nine Days That Changed The World”, „Honor Of The City”, „Pierwsi Polacy w Ameryce”, „Kosciuszko: A Man Ahead Of His Time”, „Roads To Freedom”, prezentowane były na ogół w parafii Matki Bożej Częstochowskiej w południowym Bostonie. Dodatkowo takie filmy jak „Jack Strong” czy „The Warsaw Rising” pokazywane były na Boston University dla studentów, w ramach programu studiów europejskich. Łącznie Fundacja zaprezentowała 33 filmów długometrażowych i 7 dokumentalnych. – Staraliśmy się prezentować te filmy na bieżąco, wtedy, gdy miały swoje premiery w Polsce. Te pokazy filmowe cieszyły się one dużym powodzeniem wśród Polonii i Amerykanów. Dużo ludzi na nie przychodziło, szacujemy, że obejrzało je łącznie ponad 8000 widzów – opowiada Andrzej Prończuk.
Wystawy
Inną ważną częścią działalności Fundacji było przygotowywanie i prezentowanie wystaw wiążących się z polską kulturą, historią czy słynnymi Polakami. W latach od 1998 do 2003, biorąc udział w Międzynarodowych Festiwalach dla dzieci ze szkół Nowej Anglii, Fundacja przygotowywała wystawę „Poland”. Każdorazowo na całodzienny program tych Festiwali przybywało 25-35 tys. dzieci. Pamiątką z festiwali były zakładki do książek dla dzieci. – To może się wydawać z pozoru dość skromnym osiągnięciem, ale to rzecz, z której jestem bardzo dumny. Zakładki z jednej strony miały wydrukowaną kolorową wycinankę łowicką, na odwrocie zawierały podstawowe informacje o Polsce. Te zakładki bardzo się podobały amerykańskim dzieciom, rozdaliśmy ponad 50 tysięcy tych zakładek – opowiada pan Prończuk. W 2008 r. wyprodukowano kolejne zakładki, honorujące 400-lecie przybycia pierwszych Polaków do Ameryki. – Uważaliśmy, że to ważne, żeby ludzie wiedzieli, że Polscy byli jednymi z pierwszych osadników na ziemi amerykańskiej. Uznaliśmy, że zakładki to dobry sposób, by dotrzeć z tą wiedzą do szerokiego grona osób – tłumaczy prezes Fundacji. W kolejnych latach zakładki wzbogacono o krótkie informacje o zasłużonych dla Ameryki Polakach.
Kolejne lata to kolejne wystawy. – Na 25. rocznicę pontyfikatu polskiego papieża przygotowaliśmy wspólnie z wydawnictwem KWADRAT z Krakowa wystawę fotograficzną o Janie Pawle II. Ta wystawa była dla mnie bardzo ważna. Wystawa istnieje do dziś, przejechała całe Stany Zjednoczone – mówi pan Andrzej. Z okazji Święta 3 Maja prezentowana była wystawa poświęcona pierwszej polskiej konstytucji. Kolejną ekspozycją była wystawa na 70. rocznicę zbrodni katyńskiej pt. „Katyń Genocide 1940”. Dzięki współpracy z Państwowym Muzeum w Oświęcimiu wielokrotnie – w Bostonie, ale też w Nowym Jorku, New Jersey i New Hampshire widzowie mogli zobaczyć wystawę pt. „Konzentationslager Auschwitz”. Obejrzało ją kilka tysięcy Amerykanów, w tym duże grupy młodzieży studenckiej. W 2017 r. Fundacja przygotowała wystawę fotograficzną pt.: „Pomniki i tablice upamiętniające Polaków w bostońskiej metropolii”. Do wystawy tej wydany został też katalog.
Oprócz ww. Fundacja sprowadzała gościnnie także inne wystawy: ekspozycję „Kraków”, wystawę o gen. Leopoldzie Okulickim, wystawy: „Roads to Freedom, Europe via Solidarność”, „Contemporary Polish Culture”, „Katyń, Massacre, Politics, Morality”, „POLSKA WALCZĄCA / FIGHTING POLAND”. W czerwcu 2017 r. prezentowana była w polskiej parafii w Bostonie wystawa IPN o Danucie Siedzikównej „INCA”, a od października do grudnia na Uniwersytecie Bostońskim prezentowana była, wypożyczona z polskiego Konsulatu Generalnego RP z Nowego Jorku, wystawa pt. „THEY RISKED THEIR LIVES – Poles who saved Jews during the Holocaust”. W listopadzie 2018 r. dzięki współpracy z Senator RP Anną Marią Anders, w parafii Matki Bożej Częstochowskiej prezentowana była wystawa o gen. Andersie i jego armii pt.: „The Trail of Hope”.
Tablice upamiętniające Polaków
Inną formą działalności Fundacji były starania o ustanawianie tablic w Bostonie i okolicy, wiążących się z polską historią i Polakami. W listopadzie 2000 r. we współpracy z Towarzystwem Moniuszkowskim ustanowiono w kościele Matki Bożej Częstochowskiej w Bostonie tablicę upamiętniającą 60. rocznicę zbrodni katyńskiej. 13 czerwca 2010 r., dzięki inicjatywie Fundacji, odsłonięta została w kościele Św. Józefa w Central Falls, RI tablica katyńska zatytułowana „Golgota Wschodu”. Fundacja zaangażowana była w działania zmierzające do tego, by rzeźba Andrzeja Pityńskiego „Partyzanci” znalazła godne i stałe miejsce w Bostonie. Dzięki staraniom Fundacji i pomocy finansowej organizacji weterańskich, głównie SWAP – placówki 37 w Bostonie, przygotowana została też nowa tablica upamiętniająca przybycie do Ameryki późniejszego bohatera wojny wyzwoleńczej gen. Kazimierza Pułaskiego. Tablica odsłonięta została w 2009 r. w Marblehead, MA, w miejscu wylądowania K. Pułaskiego na ziemi amerykańskiej. – Jednym z ostatnich naszych największych sukcesów jest ustanowienie w ramach obchodów 100-lecia niepodległości Polski przy polskim kościele w Bostonie tablicy honorującej Ignacego Paderewskiego, jednego z ojców polskiej niepodległości. Ten postument jest doskonale widoczny z ulicy, wiele osób przechodząc obok zatrzymuje się i czyta opis. To będzie trwała pamiątka dla kolejnych pokoleń Polonii – mówi pan Prończuk.
Koncerty i występy artystów
Kolejnym kierunkiem realizowanym w ramach działalności statutowej Fundacji było organizowanie różnego rodzaju koncertów i występów artystów polonijnych i z Polski, m.in. Wojciecha Siemiona, Jerzego Zelnika, występ aktorów teatru Atelier z Sopotu, aktorów teatrów warszawskich z przedstawieniem „Kolęda na cztery głosy”. W ostatnich sześciu latach, czterokrotnie Fundacja zapraszała aktorów Polskiego Teatru z Toronto, którzy przedstawili sztuki „Promieniowanie” o Marii Curie-Skłodowskiej, „Tajemnice Ordonki”, „Opowieści Poli Negri” i „Dobry wieczór Monsieur Chopin”.
Z koncertów, które Fundacja organizowała, warto wymienić cztery koncerty pianistyczne. W maju 2008r. w Centrum Parafialnym Św. Julii, w Weston, MA recital miał Jacek Kortus, najmłodszy finalista Międzynarodowego Festiwalu Chopinowskiego z 2006 r. w Warszawie. W Weston recitale prezentował też polski student Konserwatorium Bostońskiego i Harvardu Konrad Binienda. Dalsze koncerty organizowane były w Centrum Parafialnym w Bostonie. W kwietniu 2012 r. wystąpił pianista, pedagog z Hartford, Krzysztof Tkaczewski, a w październiku 2013 r. recital zaprezentował Maciej Grzybowski, wybitny pianista z Polski.
Fundacja organizowała także koncerty jazzowe: Grażyny Auguścik oraz Wiesi i Huberta Szymczyńskich, a także występy chórów Politechniki Częstochowskiej „Collegium Cantorum” i zespołu folklorystycznego z Toronto „Ludowa Nutka”. Fundacja organizowała też występy muzyczne znanych bostońskiej Polonii muzyków takich jak Bronek Suchanek i Bogdan Hołownia czy Marcin Malewski.
Spotkania z kulturą
Dla promocji polskiej muzyki rozrywkowej, polskiej kuchni, książek, rękodzieła polskiego i materiałów informacyjnych o Polsce, przez ostatnie 20 lat Fundacja brała udział w corocznych Festiwalach Dożynkowych w polskiej parafii w Bostonie, a od 2009 sama i we współpracy z innymi na przełomie maja i czerwca organizowała na terenie parafii coroczny Festyn Wiosenny. Ostatni Festyn Wiosenny odbył się w 2018 r. i był zatytułowany „Przywitanie lata”. W grudniu w ww. parafii, corocznie od 2008 r. Fundacja organizuje Kiermasze Świąteczne.
Fundacja zaangażowana była także w organizowanie spotkań w Bostonie – m.in. ambasadorów RP z Waszyngtonu Przemysława Grudzińskiego i Janusza Reitera, radców ambasady prof. Andrzeja Rabczenki i Mariusza Brymory, konsulów generalnych RP z Nowego Jorku Dariusza Jadowskiego, Agnieszki Magdziak-Miszewskiej, wielokrotne spotkania konsula Tadeusza Wielgomasa z konsulatu w Nowym Jorku oraz liczne spotkania i wystąpienia Konsula Honorowego RP w Bostonie Marka Leśniewskiego-Laasa.
Działalność charytatywna
Wreszcie ostatnim, bardzo ważnym kierunkiem działalności Fundacji, jest działalność dobroczynna. Fundusze na tę działalność zbierane były przez ostatnie 20 lat poprzez organizowanie zabaw, koncertów, bali charytatywnych, po części pochodziły też z donacji na konkretne cele. – Na przestrzeni lat wspieraliśmy różne inicjatywy, zwłaszcza skupiając się na tym mającym na celu pomoc dzieciom w Polsce. Największą z naszych inicjatyw jest wspomaganie Kolegium św. Stanisława Kostki w Warszawie – szkoły, która sprowadza do Polski potomków Polaków ze wschodu, zapewniając im nie tylko edukację na wysokim poziomie, ale też nowy dom – Polskę – mówi Andrzej Prończuk. – Wspomagaliśmy też lokalne polskie szkoły, bostońską, ale też inne placówki – dodaje prezes FKP.
Od samego początku Fundacja wspomagała też budowę Centrum Jana Pawła II w parafii Matki Bożej Częstochowskiej w Bostonie, a następnie, po zmianie planów parafii, włączyła się do działań na rzecz remontu sali Jana Pawła II w budynku Centrum Parafialnego.
Należy podkreślić, że oprócz bliskich kontaktów z parafią Matki Bożej Częstochowskiej Fundacja w okresie 20 lat działalności cieszyła się też poparciem ze strony Konsulatu Generalnego RP w Nowym Jorku i dużym poparciem i pomocą od Konsulatu Honorowego RP w Bostonie.
– Cieszy mnie, że zawsze udawało nam się przekonać ludzi, że warto wspierać to, co robimy. Widzę potrzebę tego, by Fundacja Kultury Polskiej w Bostonie działała nadal. Choć obecnie przeprowadziłem się do Waszyngtonu, to nadal będę wspierał działalność Fundacji. Tak jak myślałem 20 lat, że ta fundacja jest potrzebna, by krzewić polską kulturę, podtrzymywać polskie tradycje, wspierać polskie szkoły, czy taką sprawę jak Kolegium św. Stanisława Kostki w Warszawie, tak nadal to się nie zmieniło – te cele pozostają aktualne – zapewnia Andrzej Prończuk. – Marzę nie tylko o tym, by ta działalność była kontynuowana, ale by też rozszerzyła się na inne miasta – kończy.
opr. JLS
Działalność charytatywna Fundacji Kultury Polskiej w liczbach
Na organizowanie obozów letnich dla dzieci polskich na Ukrainie zebrano i wysłano $700. W ramach akcji prowadzonej przez Wspólnotę Polską w Krakowie „Dla opuszczonych Polaków we Lwowie i na Kresach”, zebrano i wysłano $2,900. W 2001 r. dla powodzian w Polsce zebrano i wysłano $4,300. Na rzecz remontu Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla dzieci w Makowie Podhalańskim przekazano $6,300. Na dożywianie najbiedniejszych dzieci w szkole w Komańczy Fundacja wysłała $6,200. Dla Ośrodka Wychowawczego prowadzonego przez Siostry Miłosierdzia w Kaliszu przekazano $6230. Na rzecz Stowarzyszenia Opieki nad Dziećmi „GNIAZDO” w Warszawie przekazano w latach 2005-2008 r. pomoc finansową w wysokości $4,000. W 2005 r. przekazano $3,000 na budowę ośrodka dla Dzieci Upośledzonych w Zawoi. W 2008 r. dodatkowo dla tego ośrodka przekazano dalsze $1,400. W 2006 i 2007 r. Fundacja zebrała i wysłała wsparcie dla Związku Polaków na Łotwie, na wakacyjny obóz języka polskiego dla dzieci w wysokości $3,500. W 2013 r. przekazano dla Ośrodka dla Niewidomych Dzieci w Laskach $3,200.
Dla Polskich Szkól Dokształcających w metropolii bostońskiej Fundacja przekazała w latach 2016-2018 pomoc finansową w wysokości $2,920.
W latach 2014-2018 Fundacja zbierała fundusze dla Liceum Polonijnego (Kolegium Św. Stanisława Kostki) w Warszawie, które kształci młodzież pochodzenia polskiego z takich krajów jak Kazachstan, Uzbekistan, Gruzja, Mołdawia, Białoruś czy Ukraina. Wysłano do tej szkoły łącznie $51,000.
Razem, w ciągu ostatnich 20 lat, dzięki staraniom FKP, zebranych zostało i przekazano, na cele pomocowe, głównie dla ośrodków pomocy dla polskich dzieci i młodzieży, ponad $100,000.
Chciałbym wyrazić nadzieję, że naszym następcom, nowemu pokoleniu działaczy, uda się kontynuować działalność Fundacji Kultury Polskiej w Bostonie przez wiele dalszych lat, tak aby duch polski, polskie tradycje, kultura polska były w dalszym ciągu utrwalane i pogłębiane.
Andrzej Prończuk
Prezes Fundacji Kultury Polskiej w Bostonie
