Najpopularniejszym przysłowiem o kwietniu, które zna chyba każdy z nas, jest: „Kwiecień plecień, bo przeplata trochę zimy, trochę lata”. Jest to przysłowie polskie, które odnosi się do zmienności pogodowej występującej w tym miesiącu. Pomimo że w kwietniu świeci słońce i pojawiają się ciepłe, wiosenne dni, to zdarzają się w tym miesiącu również deszczowe i burzliwe okresy. Takie przysłowie może być tematem wyjściowym do lekcji w okresie wiosennym dla klas wczesnoszkolnych.
Przykładowy przebieg zajęć:
1. Ułożenie hasła z rozsypanki literowej – KWIECIEŃ
2. Wyjaśnienie skąd wzięła się nazwa – kwiecień
KWIECIEŃ – nazwa kwiecień pochodzi od kwitnienia, ponieważ w kwietniu kwitnie bardzo dużo wiosennych kwiatów i wiele drzew.
3. Wiosenne kwiaty – łączenie z ilustracjami:
- Przebiśnieg
- Pierwiosnek
- Krokus
- Tulipan
- Narcyz
- Hiacynt
- Szafirek
4. Zaśpiewanie piosenki pt. „Kwiecień”
„Kwiecień plecień”
Idzie za kwietniem rowem zielonym
pierwsza stokrotka w śniegu kwietniowym.
Na skrawku ciepła, na zimna brzeżku,
kwiat przebiśniegu usiadł w dołeczku.
Ref: Kwiecień, plecień,
bo przeplata.
trochę zimy,
trochę lata. (bis)
Śniegiem sypnęło; czy kwiaty wschodzą
na pożegnanie ostatnim mrozom?
Uderza wiosna o skrzydła ptakom
śpiew się poturlał z góry po dachu.
Ref: Kwiecień, plecień,
bo przeplata.
trochę zimy,
trochę lata. (bis)
5. Czytanie wiersza pt. „Wiosenne Porządki” Jana Brzechwy
„Wiosenne porządki”
Wiosna w kwietniu zbudziła się z rana,
Wyszła wprawdzie troszeczkę zaspana,
Lecz zajrzała we wszystkie zakątki:
– Zaczynamy wiosenne porządki.
Skoczył wietrzyk zamaszyście,
Poodkurzał mchy i liście.
Z bocznych dróżek, z polnych ścieżek
Powymiatał brudny śnieżek.
Krasnoludki wiadra niosą,
Myją ziemię ranną rosą.
Chmury, płynąc po błękicie,
Urządziły wielkie mycie,
A obłoki miękką szmatką
Polerują słońce gładko,
Aż się dziwią wszystkie dzieci,
Że tak w niebie ładnie świeci.
Bocian w górę poszybował,
Tęczę barwnie wymalował,
A żurawie i skowronki
Posypały kwieciem łąki,
Posypały klomby, grządki i skończyły się porządki.
Przykładowe pytania do interpretacji wiersza:
- Kto rozpoczął porządki i w jakim miesiącu?
- Którym miesiącem roku jest kwiecień?
- Co zrobił wietrzyk?
- Co robiły krasnoludki?
- Co zrobiły chmury, a co zrobiły obłoki?
- Jakie wiosenne ptaki wystąpiły w wierszu?
- Jakie zjawiska przyrodnicze możemy zaobserwować w kwietniu?
6. Wykonanie grupowych prac plastycznych dowolną metodą, które następnie mogą służyć do dekoracji klasy:
- Pierwsza grupa – „Wiosenne kwiaty i drzewa”
- Druga grupa – „Zwierzęta i ptaki wiosną”
- Trzecia grupa – „Kwietniowa pogoda”
- Czwarta grupa – „Kwietniowe święta”
7. Podsumowanie zajęć – zabawa PRAWDA – FAŁSZ.
Każdy uczeń ma dwie kartki z napisem Prawda – Fałsz, nauczyciel czyta zdania, a uczniowie pokazują odpowiedni kartonik:
- 1 kwietnia jest Prima Aprilis.
- W kwietniu zwierzęta zapadają w sen zimowy.
- Po wiośnie będzie jesień.
- 24 marca rozpoczyna się wiosna.
- Kwiecień jest czwartym miesiącem roku.
- Wiosną ptaki odlatują do ciepłych krajów.
- Wiosennymi miesiącami są: marzec, kwiecień, maj.
- Kwiecień jest jesiennym miesiącem.
- Po kwietniu będzie miesiąc maj.
- Wiosną budzi się do życia cała przyroda.
- Kwiecień ma 28 dni.
- W kwietniu kwitną kwiaty.
8. Wiosenne zagadki
Lekcję można też podsumować zagadkami – przygotowujemy sobie wcześniej bank zagadek. Jeszcze lepszym pomysłem jest, kiedy każdy uczeń może stworzyć własną, wiosenną zagadkę dla kolegów. Oprócz podsumowania wiosennych zajęć dzieci będą musiały wykazać się kreatywnością.
Dodatkowo można przybliżyć dzieciom trochę starodawnych zwyczajów, które wiążą się ze zmianą kolejnych miesięcy oraz z nadejściem wiosny, na przykład „topienie marzanny” – będzie to dla nich ciekawe i pouczające. Wiedza przyrodnicza, jaką zdobędą dzięki obserwacji przyrody lub po obejrzeniu filmu przyrodniczego, to wielka wartość – polecam tu filmy z serii „Edukredka” lub „Pan Nauczanka”. Dodatkowo można zabawić się w ogrodników i zasiać rzeżuchę lub trawę. Można też w doniczkach posadzić wiosenne kwiatki. Uczniowie dzięki takim doświadczeniom lepiej zapamiętają, że wiosna to czas upraw, wzrostu roślin i kwitnienia. Regularnie dbając o swoje rośliny przyswoją sobie podstawową wiedzę ogrodniczą.
Ciekawą formą nauczania jest metoda doświadczalna – wiosenne eksperymenty na pewno zapadną uczniom na długo w pamięci. Poza tym eksperyment to aktywność, którą dzieci uwielbiają. Dla mnie jedno z najbardziej efektownych doświadczeń to barwienie kwiatów. Do eksperymentu potrzeba kilku szklanek z wodą, białych tulipanów, margaretek lub w ostateczności łodyg selera i barwników. Wystarczy zostawić na dobę daną roślinę w zabarwionej wodzie, a zmienią one kolor na kolor barwnika.
Ostatecznie po takiej lekcji warto udać się z klasą na kwietniowy spacer i na własne oczy zobaczyć zwiastuny wiosny.
Sylwia Wadach-Kloczkowska
Nauczycielka Szkoły Języka Polskiego im. św. Jana Pawła II w Bostonie
Bibliografia:
https://sensonauka.pl/pomysly-na-pierwszy-dzien-wiosny-w-przedszkolu-i-szkole/
https://www.edukacja.edux.pl/p-16038-kwiecien-plecien-scenariusz-zajec.php
https://www.youtube.com/watch?v=v_uIhX6WpYM
