Ta pełna zieleni i jędrności – mimo zimowej aury – roślinna ozdoba jest mocno związana z polską tradycją. Pierwszym skojarzeniem, jakie współcześnie budzi, to zapewnianie szczęścia w miłości. Pocałunek pod jemiołą ma gwarantować niegasnące uczucia. Jednak to nie jedyna symbolika tego elementu dekoracji.
Bez jemioły roczek goły – tak mawiały prababcie, wierząc, że jemioła ma niezwykłą moc w zapewnianiu plonów, ponieważ nie wyrasta bezpośrednio z ziemi, tylko z gałęzi innych drzew. Jedni twierdzili, że powstała z blasku światła, inni, że na drzewie usadowił ją bóg płodów. Do dziś panuje przekonanie, że jemioła przynosi szczęście i warto nią dekorować dom na Boże Narodzenie.
Dawne wyobrażenia
Z jemiołą związanych jest wiele legend, mitów i wierzeń. Druidzi uważali ją za roślinę świętą. Jej ścinaniu towarzyszył ceremoniał: dokonywali tego złotym sierpem kapłani odziani w białe szaty. Pilnowali, by gałązka nie upadła, bo wówczas straciłaby moc. Inny mit wiąże się z historią Baldera, boga słońca. Wszystkie stworzenia na ziemi i w niebie obiecały jego matce, że nigdy go nie skrzywdzą, nie zranią. Z wyjątkiem jemioły, która jednak wydawała się tak nieszkodliwa, że nikt nawet o niej nie pomyślał. Tymczasem pewien wróg Baldera zrobił strzałę z gałązki jemioły i zabił z łuku boga słońca. Wszyscy płakali po nim. Łzy jednej z bogiń zamieniły się w białe jagody jemioły. W pewnym XVI-wiecznym herbarium (księdze ziół) pisano: „Jemiołę głogową lub jabłonną dzieciom do kołyski kładą, aby na nie strachy nie przychodziły”. Rdzenne ludy Australii i Afryki do dziś wierzą, że gałązki jemioły sprzyjają płodności.
Pocałunek pod jemiołą
Zgodnie ze staropolską tradycją jemiołę należy zawiesić u sufitu przed Bożym Narodzeniem. Przekazywane pod nią życzenia mają wyjątkową siłę spełniania, a jeśli towarzyszy im pocałunek pary, to dodatkowo umacnia to miłość. Roślina ta jest również symbolem pojednania, a ponadto sprowadza do domu szczęście i bogactwo.
Gałązki jemioły służą do wykonywania bożonarodzeniowych wianków i stroików. Bywają nawet barwione farbą w kolorze złota, choć to wydaje się zbędne. Wiecznie zielone, z lekko oliwkowym odcieniem gałązki o skórzastych liściach, prezentują się znakomicie i bez upiększania.
Choć jemioła wydaje się naszym czysto polskim elementem dekoracji świątecznych, prawa do takiej wyłączności nie mamy. Zwyczaj całowania pod jemiołą w święta został zapoczątkowany w XVIII wieku w Anglii. Roślinę wieszano u sufitu i całowano się pod nią, a po każdym pocałunku ściągano jedno nasionko. Jemioła wisiała do czasu, aż krzew miał owoce. Zrywaniem owoców z jemioły zajmował się mężczyzna, jeśli udało mu się zebrać je wszystkie, mógł liczyć na owocny w miłość rok, a także na rychłe pojawienie się na świecie potomka.
Lecznicze właściwości
Jemioła to roślina lecznicza, ale i niebezpieczna, gdy się ją przedawkuje. Służy za lek w chorobach układu krążenia; zawarte w niej substancje obniżają ciśnienie tętnicze krwi. Dzięki właściwościom rozszerzania drobnych naczyń krwionośnych napar z liści tej rośliny poprawia ukrwienie wielu narządów, ułatwiając usuwanie z nich szkodliwych produktów przemiany materii i – jak mówiono przed laty – „czyści krew”. Na bazie jemioły produkuje się leki. Są one bezpieczniejsze niż kurowanie się na własną rękę naparem. Zdecydowanie odradza się próbowanie owoców jemioły – białych kuleczek. Mogą wywołać wymioty, biegunki i drgawki, gdyż zawierają wiscynę. Dla jemiołuszek zmarznięte białe kulki są jednak przysmakiem.
Halina Kossak
