Wśród projektów, jakie rozważane są w Kielcach, jest pomysł zbudowania pomnika w kształcie scyzoryka, nawiązującego do określenia typowego dla mieszkańców miasta. Dziwne, ale skoro w Szczecinie pomnik ma paprykarz, a w Stąporkowie grzejnik, pewnie i Kielce będą w posiadaniu oryginalnego symbolu.
W takich miejscach chętnie fotografują się turyści. – Niewątpliwie stolica województwa świętokrzyskiego kojarzy się ze scyzorykiem i myślę, że obecnie nie ma to już wydźwięku pejoratywnego – tłumaczy projektantka Anna Kibortt. Pomnik scyzoryka miałby stanąć na końcu Alei Legionów, w pobliżu stadionu lekkoatletycznego. Rzeźba miałaby mieć 2-3 metry wysokości. – Zagospodarowany byłby również teren wokół pomnika, ale jak ostatecznie wyglądałby sam projekt, to zostałoby dopiero rozstrzygnięte w konkursie – mówi Anna Kibortt. Koszt projektu to 95 tysięcy złotych.
Geneza określenia „scyzoryki” w stosunku do mieszkańców Kielc obejmuje kilka wątków. Najczęściej przywoływany odnosi się do specyfiki regionu świętokrzyskiego pod koniec XIX i na początku XX wieku. W tym czasie prężnie rozwijał się tu przemysł metalowy. W tak zwanym Zagłębiu Staropolskim rozciągającym się na obszarze dzisiejszych województw świętokrzyskiego, mazowieckiego i łódzkiego w 20-leciu międzywojennym funkcjonowały 84 zakłady metalowego przemysłu przetwórczego. Zajmowały się one produkcją gwoździ i łańcuchów, istniały również małe odlewnie. Wśród tych podmiotów działało sześć fabryk nożowniczych. Wypuszczały one tysiące kozików oraz noży. Określenie „scyzoryki” miało żartobliwy charakter i nie wskazywało na domniemaną zapalczywość kielczan. Niestety, przyczyniło się do powstania, a później utrwalenia, negatywnego stereotypu: skłonność do bójek, awanturnictwo.
Popularyzatorem stereotypu stał się w połowie lat 90. ubiegłego wieku raper Liroy. W utworze „Scyzoryk” tytułowy bohater to równy gość, który podobnie jak wszyscy mieszkańcy Kielc nosi kosę w kieszeni.
Halina Kossak
