Spośród wielu cennych nabytków nieustannie wzbogacanej kolekcji Muzeum Historii Polski na uwagę zasługuje niewielkich rozmiarów portret zakupiony ostatnio w jednej z renomowanych rzymskich galerii sztuki. Obraz powstał około 1792 roku.
Półpostaciowy portret młodego mężczyzny naszkicowany piórkiem na papierze ujmuje subtelnością modelunku w odcieniach palonej umbry. Stanowczy wzrok modela utkwiony w kierunku widza zdradza przymioty charakteru człowieka uzdolnionego i odważnego w swych decyzjach. Poza niewątpliwym walorem artystycznym, kojarzonym ze szkołą francuską, to nazwisko bohatera walk o niepodległość należy uznać za główną przesłankę do powzięcia decyzji o nabyciu dzieła.
Co więcej, cenny obraz przedstawia Tadeusza Kościuszkę w sposób niekanoniczny. Próżno poszukiwać w nim elementów tradycyjnie wiązanych z ikonografią dowódcy, takich jak szabla, mundur, ordery, generalska czapka. Kompozycja ma charakter wyraźnie prywatny, ukazuje mężczyznę w kamizelce, z rozpiętym surdutem i halsztukiem przewiązanym w ozdobny węzeł pod szyją. Kiedy próbujemy znaleźć podobieństwo do znanych portretów Kościuszki, najbliższe skojarzenie kieruje naszą uwagę ku rysunkowi autorstwa Aleksandra Orłowskiego z 1794 roku.
Oszczędna forma, cywilny strój i detale mody z epoki zdają się potwierdzać słuszność założonego datowania. Warto również wspomnieć, iż przy okazji gromadzenia szczegółów oferty pojawiła się interesująca hipoteza o autoportrecie – przypisująca wykonanie dzieła wszechstronnie uzdolnionemu Kościuszce, mającemu za sobą naukę w Królewskiej Akademii Malarstwa i Rzeźby w Paryżu. Nie bez znaczenia dla dalszych badań pozostaje adnotacja zamieszczona na odwrocie, informująca, że mamy do czynienia z częścią słynnej spuścizny Horacego Walpole’a – pisarza, arystokraty i uznanego kolekcjonera sztuki. Należy mieć zatem nadzieję, iż w toku dalszych ustaleń anonimowe obecnie dzieło zechce wkrótce zdradzić nazwisko swego autora.
Zbiory Muzeum Historii Polski liczą już ponad 50 tys. obiektów. Oprócz tego Muzeum posiada ok. 1000 depozytów. W zbiorach znajdują się różnorodne artefakty, pochodzące ze wszystkich epok. Muzeum posiada w swojej kolekcji m.in. pamiątki historyczne, wyroby rzemieślnicze, dzieła sztuki, fotografie, mapy, obiekty falerystyczne, weksylia, militaria, zabytki archeologiczne, dokumenty życia społecznego oraz bezcenne archiwalia.
