Co roku Polonia i Polacy za granicą mogą liczyć na finansowe wsparcie przedsięwzięć z zakresu edukacji, kultury i promocji Polski, ochrony polskiego dziedzictwa kulturowego i historycznego oraz wzmacniania pozycji środowisk polskich i polonijnych w krajach zamieszkania. Wspierane są media polonijne i infrastruktura polonijna, część środków przeznaczana jest też na pomoc charytatywną i socjalną. W ciągu ostatnich lat funduszami na te cele dysponował Senat RP.
Wysokość środków finansowych przeznaczonych na realizację wyżej wymienionych zadań w 2019 r. wyniosła ponad 100 mln złotych, na projekty polonijne, które miały zostać zrealizowane w tym roku, budżet Senatu wynosił prawie 111 milionów zł. Jednak na początku maja Biuro Polonijne Kancelarii Senatu poinformowało, że w związku z decyzją Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej o zmianie dysponentów środków budżetowych przeznaczonych na pomoc Polonii i Polakom za granicą szef Kancelarii Senatu unieważnił nabór ofert na realizację zadań publicznych w zakresie opieki nad Polonią i Polakami za granicą w 2020 roku. Co to oznacza w praktyce dla polonijnych organizacji i kto obecnie dysponuje tymi środkami?
– Środki finansowe przeznaczone na wsparcie Polonii i Polaków za granicą zostały przeniesione na mocy ustawy budżetowej, podpisanej przez Prezydenta RP 30 marca 2020 roku, z Senatu RP do budżetów Kancelarii Prezesa Rady Ministrów (59.2 mln zł), Ministerstwa Spraw Zagranicznych (29 mln zł), Ministerstwa Edukacji Narodowej (7 mln zł), Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej (5 mln zł) oraz Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego (5 mln zł) – w odpowiedzi na pytania „Białego Orła” wyjaśnia minister Jan Dziedziczak, sekretarz stanu w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów oraz Pełnomocnik Rządu do spraw Polonii i Polaków za Granicą. – Kwoty te z pewnością ulegną zmianie, biorąc pod uwagę dotykającą cały świat pandemię COVID-19. Podpisanie budżetu poskutkowało unieważnieniem naboru ofert przez szefa Kancelarii Senatu w dniu 21 kwietnia br. – dodaje.
Czy unieważnienie naboru ofert oznacza, że wszystkie organizacje, które złożyły wnioski jesienią, muszą je składać od nowa? – Jeśli chodzi o środki będące w dyspozycji Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, Departament Współpracy z Polonią i Polakami za Granicą już 2 kwietnia, tj. trzy dni po podpisaniu ustawy budżetowej przez pana prezydenta, nawiązał kontakt z organizacjami, które złożyły wnioski do Senatu. Wyjaśnione zostały zasady składania wniosków na 2020 rok. Organizacje złożyły wnioski jeszcze raz – tym razem adresując je do właściwych urzędów – twierdzi min. Dziedziczak, zapewniając, że ze względu na szczególną sytuację związaną z pandemią COVID-19, ale także wynikającą z późnego podpisania przez prezydenta ustawy budżetowej i zmiany dysponenta środków dotacyjnych, decyzją pana premiera środki zostaną rozdysponowane jak najszybciej. – Jest to związane także z potrzebą pilnego wsparcia dla inicjatyw polonijnych odbywających się przecież od początku roku. Wsparcie dla najważniejszych działań polonijnych jest zatem niezagrożone – podkreśla.
Z przekazanych nam przez pana ministra informacji wynika, że organizacje wciąż się zgłaszają i wciąż mają możliwość składania ofert (do wyczerpania środków). Ofertę może złożyć każda organizacja pozarządowa działająca na rzecz Polonii i Polaków za granicą, mająca swoją siedzibę w Polsce. Kryteria są zgodne z tymi określonymi w ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, tzn. odwołują się przede wszystkim do oceny: możliwości oferenta, przedstawionego kosztorysu, proponowanej jakości wykonania zadania, kwalifikacji osób, które będą je realizować, oraz proponowanego wkładu własnego.
A gdzie można znaleźć szczegółowe wytyczne dotyczące terminów i sposobów aplikowania o środki? – Ze względu na przejściowość procedury w 2020 roku, szczegółowe informacje na temat ścieżki otrzymania wsparcia w tym roku są możliwe do uzyskania mailowo. Konkurs na działania w roku 2021 zostanie rozpisany jesienią i wtedy dostępna będzie także strona internetowa zawierająca wszystkie niezbędne informacje – odpowiada minister Dziedziczak.
Pozostaje mieć nadzieję, że mimo zmiany dysponenta funduszy polonijnych w kolejnych latach środki te nie zostaną zmniejszone oraz że rozsiani po całym świecie Polacy, którzy poprzez swe przywiązanie do narodowego dziedzictwa i zaangażowanie w promowaniu polskiej kultury i historii w najdalszych zakątkach świata od lat pełnią rolę najlepszego ambasadora Polski, nadal będą mogli liczyć na wsparcie z ojczyzny.
Joanna Szybiak
