Czy cierpienie jest trwale wpisane w ludzką egzystencję? Czy możemy pojąć jego sens? Pochylali się nad tym problemem filozofowie, dopatrując się „tajemnicy istnienia”. Tłumaczyli duchowni, rozpatrując cierpienie jako „sens wiary”. Przeżywali zwykli ludzie jako niesprawiedliwość losu. My, ludzie współcześni, karmieni kolorowymi reklamami, utwierdzamy się w przekonaniu, że jesteśmy wyjątkowi, niezwykli, piękni i szczęśliwi. Staramy się pielęgnować poczucie własnej wartości i nie chcemy dopuszczać ryzyka porażki czy cierpienia. A jeśli się z nim zderzamy, traktujemy je jako przypadek lub czyjąś złośliwość i sięgamy po farmakologiczne remedia.
I nagle ktoś kładzie przed nami „Księgę Hioba” z Biblii – Starego Testamentu. A tam czytamy opowieść o cierpieniu sprawiedliwego Hioba, jego dyskusji z przyjaciółmi oraz samym Bogiem. Hiob był człowiekiem szanowanym i bogobojnym. Z wyroku Boga stracił wszystko: rodzinę, przyjaciół, cały majątek oraz zdrowie. Hiob cierpiał w milczeniu, powtarzając tylko: „Dobro przyjęliśmy z ręki Boga. Czemu zła przyjąć nie możemy?”. I Hiob rzeczywiście przez cierpienie udoskonalił swoją duszę, a Bóg zwrócił mu w dwójnasób to, co mu odebrał. Postawa Hioba, bez reszty akceptującego bożą wolę, uczy uległości i pokory. Zastanawia jednak, dlaczego Bóg wchodzi w dyskusję z Diabłem, a co ciekawsze, dlaczego przystaje na jego pomysły wystawiania Hioba na bolesne próby? W istocie autor porusza dwie bardzo ważne i wszystkich interesujące kwestie: Dlaczego niewinni cierpią? Dlaczego Bóg pozwala, by na Ziemi istniało zło?
Czy my, ludzie współcześni, możemy się czegoś nauczyć od Hioba – bohatera biblijnej księgi? Owszem, taka lekcja może uspokoić tych cierpiących, którzy nie śmią dyskutować z Bogiem. A co z tymi, którzy mają do Boga wiele pytań czy nawet pretensji? A co z tymi, którzy w Boga nie wierzą? Przecież wszyscy, bez wyjątku, doświadczają różnego rodzaju cierpień lub obserwują jak cierpią inni. Wszystkim należy się w końcu jakieś wytłumaczenie, czyż nie?
Żyjemy w czasach apogeum technicznego. W internecie mamy dostęp do wszystkich dziedzin nauki, opracowań filozoficznych, Pisma Świętego i wielu ksiąg mądrości. W ciągu kilku godzin możemy się przenieść do odległych zakątków świata, by tam wysłuchać wykładu słynnego naukowca czy mnicha lub przeżyć ekscytujący koncert lub teatralną sztukę. A jednak ciągle szukamy odpowiedzi. Zadziwiające jest to, że tak jak szybko znikają fizyczne odległości pomiędzy ludźmi, tak równie szybko rośnie przepaść pomiędzy nimi. Z przerażeniem można dojść do wniosku, że jak byśmy się nie starali urządzić świat „sprawiedliwie” – ciągle się wyrównuje bilans „dobra i zła”. Biedny będzie miał pretensje, że bogaty mu nie pomaga. Bogaty będzie miał pretensję, że biedny żąda pomocy. Im bardziej wgłębiamy się w temat cierpienia, tym bardziej grzęźniemy w ilości pytań. Dlaczego wciąż patrzymy na krzywdy ludzkie? Dlaczego doświadcza nas ryzyko pandemii? Dlaczego jesteśmy świadkami kolejnej wojny?
Inną z form odpowiedzi jest oczywiście sztuka. To twórcy i autorzy starają się nam rozwarstwiać często skostniałe tematy filozoficzne czy religijne. To oni dają możliwość wejścia w trudne tematy, bez zobowiązania czy bezpośredniego zaangażowania. Sztuka to forma otwarta i jest zawsze pomostem pomiędzy wizją artysty a wyobraźnią odbiorcy. Skomplikowaną postawę biblijnego Hioba, uczłowieczyła nam Anna Kamieńska w dziesięciu wierszach białych poematu „Drugie szczęście Hioba”. Miotana pytaniami i przemyśleniami, postanowiłam z Teatrem Wyobraźni Novum stworzyć na tej podstawie spektakl pt. „Milczenie Hioba”. Spektakl powstał z dwóch powodów. Pierwszy to fakt, że dzięki fantastycznej poezji odnajdujemy płaszczyznę zrozumienia problemu cierpienia wyidealizowanego człowieka opisanego w Biblii – ze współczesnym ludzkim Hiobem, żyjącym teraz, tuż obok nas – a nawet w nas. Innym powodem jest samo cierpienie. Jest to pojęcie tak względne i tak skomplikowane, jak natura człowieka. Nikt nie jest w stanie określić wielkości czy powodu cierpienia. Ktoś powie: „nie wiesz, co to cierpienie, jeśli nie dopadła cię choroba czy wojna”. A wszyscy przecież wiemy, że cierpieć można zarówno w bólu, jak i w szczęściu.
Spektakl „Milczenie Hioba” jest natury dramatyczno-plastycznej. Dramaturgią będą trudne teksty wypowiadane przez anioły: Ewę Badowski, Joannę Bogacki, Jolantę Gleba, Kingę Jastrzębską-Krzemień, Dorotę Kościuk-Borkowski. Wprowadzenie aniołów na scenę jest zabiegiem symbolicznym i świadomym. Anioł – postać znana nam już z mitologii – kojarzy się z kimś dobrym i opiekuńczym. Recytowane przez nie niezwykle szczere monologi dotyczące ludzkich zachowań współczesnego Hioba zdecydowanie pomogą w odbiorze prawdy o nas samych. Efekty specjalne, pieśni oraz pięknie skomponowana muzyka przez Renatę Krzyszczyk-Kwaśnik dodadzą prawdziwej magii i nastroju.
A wszystko to odbędzie się 18 września o godzinie 17:00 we wspaniale odrestaurowanym Klubie Pułaskiego – PD Club przy 89 Grove St, New Britain, CT 06053. Po rezerwację biletów należy dzwonić: (860) 374-8015 lub (860) 214-2885.
Serdecznie zapraszam na spektakl pt. „Milczenie Hioba”.
Dorota Kościuk-Borkowski
– reżyser oraz dyrektor artystyczny Teatru Wyobraźni Novum
