Kiedy obserwujemy występy profesjonalnych drużyn sportowych, komentatorzy i media często chwalą lub krytykują przywództwo w kontekście trenera lub wybitnego gracza w zespole. Lider, który jest chwalony lub krytykowany, jest zwykle kimś, kto zajmuje formalną pozycję lidera (np. kapitanem). Jednakże ogół publiczności często pomija złożoność, jaką odgrywa przywództwo w sportach zespołowych. Oczywiście jest oficjalny lider, który zazwyczaj jest najbardziej utalentowanym sportowcem, który strzela najwięcej goli lub jest najbardziej głośny i dyrektywny, ale za kulisami dzieje się coś więcej. Tych, których widzimy z zewnątrz, nazywamy formalnymi liderami, ale jest wielu liderów – sportowców, którzy nigdy nie dostają uznania, na jakie zasługują.
Badania psychologii sportu udowodniły, że przywództwo sportowców jest złożone, nigdy nie jest to tylko jedna osoba. Badanie przeprowadzone w Belgii zatytułowane „Mit kapitana drużyny jako głównego lidera” wykazało, że prawie połowa zespołu nie postrzega swojego kapitana jako głównego lidera swojej drużyny. Wynika to z faktu, że w zespole jest więcej liderów, którzy wykraczają poza to, co robi i jest w stanie zrobić kapitan zespołu.
Przywództwo sportowca dzieli się na cztery ogólne kategorie, którymi są: lider zadań, motywacyjny, społeczny i zewnętrzny. Poniższa tabela przedstawia, w jaki sposób Fransen i współpracownicy (2014) kategoryzują przywództwo sportowców i jak je definiują.
| Rola Lidera | Definicja |
| Zadań | Ta osoba dowodzi na boisku. Pomaga zespołowi skupić się na celach i podejmowaniu taktycznych decyzji. |
| Motywacyjnego | Ta osoba jest największym motywatorem na boisku. Zachęca kolegów z drużyny do skrajności. Ten lider dodaje świeżego serca zniechęconym graczom. |
| Społecznego | Ten lider promuje jedność zespołu poza boiskiem. Promuje dobre relacje w zespole i dba o dobrą atmosferę w zespole. Ten lider może pomóc w rozwiązywaniu konfliktów między kolegami z drużyny. Jest dobrym słuchaczem i cieszy się zaufaniem kolegów z drużyny. |
| Zewnętrznego | Ten lider reprezentuje drużynę trenerom i mediom. Lider ten przekazuje zespołowi wytyczne kierownictwa klubu dotyczące działalności klubu. |
Te definicje to tylko wierzchołek góry lodowej. Gorąco polecam rodzicom lub trenerom, aby zapewnili sportowcowi możliwość pełnienia różnych ról przywódczych, aby mógł zdecydować, jakim typem lidera chce być i co jest dla niego wygodne. Chociaż możesz chcieć, aby Twój sportowiec był „w centrum uwagi”, ale on może tego nie chcieć i/lub jego umiejętności mogą nie pasować do tej kategorii przywództwa. Wspaniale jest zachęcać do wielu ról przywódczych, aby sportowiec mógł eksperymentować, aby zobaczyć, z czym czuje się komfortowo i gdzie czuje się pewnie. Oto kilka pytań, które możesz zadać młodemu sportowcowi, aby zachęcić do zastanowienia się nad rolą przywódczą:
Lider zadań
Jak by to wyglądało, gdybyś komunikował swoim kolegom z drużyny o taktyce? Czy uważasz, że spodobałoby Ci się dowodzenie w swoim zespole w ten sposób?
Lider motywacyjny
Jak byś się zachowywał i co byś powiedział, gdybyś miał zmotywować i wzmocnić swój zespół? Czy myślisz, że chciałbyś kiedyś to wypróbować?
Lider społeczny
Jak wspierałeś swoich kolegów z drużyny poza boiskiem? Jak by to wyglądało, gdybyś kontynuował to konsekwentnie?
Lider zewnętrzny
Czy ktoś z zespołu rozmawia z trenerami, aby komunikować potrzeby zespołu? Jak myślisz, jak byś to zrobił, gdyby twoi koledzy z drużyny chcieli, abyś to zainicjował?
Bądź cierpliwy. Przywództwo to umiejętność, nie jest to zjawisko występujące naturalnie. To znaczy, że się z tym nie rodzisz. Dlatego, gdy Twój sportowiec kontynuuje karierę sportową, może zająć stanowiska kierownicze i być zachęcany przez trenerów lub kolegów z drużyny. Najważniejszym elementem układanki jest zachęcanie do mentalności „MY”. Pamiętaj, że w zespole nie zajmujesz pozycji lidera dla siebie, ale dla drużyny.
Piotr A. Piasecki
piasecki.a.piotr@gmail.com
piotrapiasecki.carrd.co
Bibliografia: Fransen, K., Vanbeselaere, N., De Cuyper, B., Vande Broek, G., & Boen, F. (2014). The myth of the team captain as principal leader: Extending the athlete leadership classification within sport teams. Journal of sports sciences, 32(14), 1389-1397.
