W niedzielę, 10 lutego 2019 roku, w kościele pw. Michała Archanioła w Bridgeport, CT, odbyła się uroczystość upamiętnienia pierwszych deportacji na „nieludzką ziemię” – Syberię.
Na nieludzką ziemię
W nocy z 9 na 10 lutego 1940 roku, w siarczysty mróz, kołatano do drzwi i wyrywano ze snu ludność polską, dając im zaledwie pół godziny na spakowanie się. Następnie ludzie czekali godzinami na dworcach kolejowych, a potem pakowano ich do bydlęcych wagonów i w taki bestialski sposób deportowano w głąb Rosji. W latach 1940-1941 setki tysięcy Polaków przymusowo wywieziono na Syberię. Masowe deportacje miały miejsce w czterech etapach, odbywały się pod nadzorem rosyjskiej tajnej policjii NKWD. Pierwsza deportacja miała miejsce 10 lutego 1940 r. Dla wielu był to szok, ponieważ nikt wówczas nie wiedział, że Stalin próbuje zmienić strukturę etniczną. Deportacja obejmowała głównie ludność wojskową i cywilną, a także leśników i ich rodziny. Kolejna deportacja miała miejsce w kwietniu 1940 r. i dotyczyła rodzin aresztowanych przez NKWD oraz jeńców wojennych przetrzymywanych w Kozielsku, Starobielsku i Ostaszkowie. Trzeci etap deportacji nastąpił w czerwcu 1940 r. i dotyczył tzw. Biezencji, ludności, która uciekła z Polski przed wybuchem wojny. Czwarta deportacja miała miejsce w maju i czerwcu 1941 r. Była jeszcze kolejna deportacja, w latach 1944-1949, składała się ona z ludzi żyjących w nowych granicach Polski. Deportacja ta obejmowała członków Armii Krajowej, żołnierzy Armii Andersa i ich rodzin. Niezwykle ważne jest to, żeby pamięć o tych tragicznych wydarzeniach, o których historia niestety często zapomina, była żywa dla młodych pokoleń Polaków.
Świadkowie historii
W uroczystej mszy św. udział wzięli: konsul RP w Nowym Jorku Kamil Henne, podpułkownik Jarosław Oleśkiewicz z żoną – przedstawiciel misji RP przy ONZ, burmistrz Bridgeport Joseph Ganin, prezes Centrali Polskich Szkół Dokształcających dr Dorota Andraka i prezes KPA na stan Connecticut Janusz Kocur. Licznie przybyli weterani i korpusianki, a wśród nich I wicekomendant SWAP Jerzy Markiewicz, I wiceprezes KPP Maria Stasiewicz i II wiceprezes KPP Janina Rożyńska, komendant IV Okręgu Zdzisław Jakubowski, komendant X Okręgu Antoni Płotka oraz członkowie i członkinie z placówek: Pl. 12 w Filadelfii, PA, Pl. 24 w Bridgeport, CT, Pl.36 w Clifton, NJ, Pl. 37 w Bostonie, MA, Pl. 111 w New Britain, CT, Pl. 119 w Hartford, CT. Wśród uczestników uroczystości były także wicecenzor PNA Irena Grabowy i komisarz na stan Connecticut Marianna Kozioł Dube, a także młodzież ze szkół polonijnych w Derby, Stamford, Hartford, New Britain i Bridgeport, zespół Orlęta oraz pozostali goście i parafianie. Obecni byli także najważniejsi uczestnicy tej uroczystości – Sybiracy, którzy są żywymi świadkami tamtych dni: Helena Knapczyk, Wincenty Knapczyk, Janina Pacynko, Danuta Kąndziel, Teresa Pławski, Władysław Slanda, Helena Kotulych.
Pamięć pokoleń
Mszę św. celebrował proboszcz polskiej parafii w Bridgeport o. Norbert Siwiński, który w pierwszych słowach powitał wszystkich przybyłych na tę uroczystość. Z wielką serdecznością przywitał zwłaszcza obecnych Sybiraków. W homilii podkreślił ich tułaczy los, ich wiarę i ufność w Boga. Na koniec zacytował słowa naszego wieszcza Adama Mickiewicza: „Jeśli zapomnę o nich, Ty, Boże na niebie, zapomnij o mnie”. Podczas mszy św. zostało odczytane przez Izabelę Pardo-Małecką słowo od o. Lucjana Krȯlikowskiego, który był opiekunem sierót, które przedostały się z Afryki do Kanady. Los tych dzieci o. L. Krȯlikowski opisał w swojej książce „Skradzione Dzieciństwo”. Mszę św. uświetnił pięknym śpiewem chór św. Faustyny i Jan Rudzinski modlitwą, a czytaniami członkowie zespołu Orlęta i uczniowie Polskiej Szkoły im. św. Jana Pawła II.
Po mszy św. w sali pod kościołem odbyła się dalsza część uroczystości. Uroczystość tę otworzyła i poprowadziła Wioletta Jusińska, dyrektor PSS im. bł. ks. J. Popiełuszki w Derby. Krȯtkie przemówienia wygłosili: burmistrz Bridgeport Joseph Ganin, konsul RP w Nowym Jorku Kamil Henne i prezes CPSD Dorota Andraka, został również odczytany list od senator Anny Marii Anders i prezesa KPA i ZNP Franka Spuli. Dyrektor PSS im. A. Mickiewicza w Stamford Kazimiera Ferenc bardzo dokładnie przedstawiła zarys historyczny tamtych dni. Następnie zgromadzeni mogli podziwiać przygotowaną przez nauczycieli, a wykonaną przez uczniȯw Polskich Szkȯł Języka Polskiego część artystyczną. Wystąpiły rownież dwa chóry z bogatym i patriotycznym repertuarem. Ponadto Wioletta Jusińska i Izabela Pardo-Małecka zostały odznaczone Medalami Paderewskiego za pracę na rzecz szerzenia kultury polskiej w Ameryce. Odznaczenia wręczył I wicekomendant Zarządu Głównego SWAP Jerzy Markiewicz, w asyście komendanta IV Okręgu SWAP Zdzisława Jakubowskiego.
Helena Knapczyk, opr. JS
„My, zesłańcy Sybiru, w 79. rocznicę tego dnia najbardziej bolesnego w naszym życiu – 10 lutego 1940 r. – pragniemy stokrotnie podziękować wszystkim, którzy przyczynili się do upamiętnienia tej rocznicy: proboszczowi o. Norbertowi Siwińskiemu, o. Stefanowi Morawskiemu i o. Pikulskiemu, Chórowi Polonia-Paderewski pod batutą Bożeny Raczkowskiej z New Britain i Chórowi Św. Faustyny pod batutą Joanny Kocab z Bridgeport, kochanej młodzieży, przedstawicielom polonijnych organizacji. Wszystkim, ktȯrzy w jakikolwiek sposȯb przyczynili się do tej wspaniałej uroczystości, serdecznie dziękuję i Bóg zapłać!”
Helena Knapczyk
