Patriotyzm to umiłowanie i pielęgnowanie narodowej tradycji, kultury czy języka. Patriotyzm oparty jest na poczuciu więzi społecznej, wspólnoty kulturowej oraz solidarności z własnym narodem i społecznością.
Dziś o patriotyzmie mówi się bardzo dużo, ale wydaje się, że mocno opierając się na tej tradycyjnej definicji. Tradycyjna definicja patriotyzmu, znana jeszcze z czasów, kiedy Polska nie posiadała niezależnej państwowości, mówi, że patriotyzm to postawa szacunku, umiłowania i oddania się własnej ojczyźnie oraz chęć ponoszenia za nią ofiar. Charakteryzuje się też przedkładaniem celów ważnych dla ojczyzny nad osobiste, a także gotowością do pracy dla jej dobra i w razie potrzeby poświęcenia dla niej własnego zdrowia lub życia. Tymczasem Polska jest niezależnym, rozwijającym się państwem, więc miłość do ojczyzny siłą rzeczy nie może być wyrażana fizyczną obroną jej granic, ale w inny sposób, na przykład wyrazem szacunku do historii i tradycji ojczystego kraju oraz do każdego człowieka. Dbałość o państwo w każdym wymiarze, także w ujęciu globalnym.
Jak rozumieć patriotyzm?
Patriotyzm to głęboki szacunek i solidarność z ludźmi, z którymi wspólnie tworzy się pewną społeczność – zarówno tymi, którzy żyją obok nas, jak i z tymi, którzy żyli wcześniej i będą żyć po nas. Są to wszystkie dobre wartości które przekazujemy naszym dzieciom zarówno w domu, jak i w szkole. Zatem postawa patriotyczna przejawia się w każdym naszym zachowaniu, postępowaniu, kiedy przyczyniamy się do szerzenia dobrego imienia ojczyzny.
Jak w obecnym czasie być patriotą?
Współczesny patriota musi być człowiekiem otwartym, tolerancyjnym, dbającym o środowisko, znającym historię, stanowiącą jeden z najistotniejszych elementów scalających naród, kultywującym tradycje. Patriota szanuje swoją małą ojczyznę – rodzinę, nauczycieli, koleżanki i kolegów, miasto, w którym mieszka, tworząc tym samym świat oparty na podstawowych i jednocześnie najważniejszych wartościach. W czasach otwartych granic, w świecie globalnej wioski nasz patriotyzm objawia się oczywiście inaczej niż sto czy dwieście lat temu. Dlatego warto dzieciom uświadomić tę różnicę poprzez opowieść o naszej historii, o utracie i dążeniu do odzyskania niepodległości. Ale i o tym, jak dziś postrzegamy zaangażowanie w życie kraju.
Jak wytłumaczyć dziecku symbole narodowe?
Zapewne dzieci znają polskie symbole narodowe – flagę, godło i hymn, jednak warto się wspólnie zastanowić nad tym, skąd się one wzięły i co oznaczają, na przykład co oznacza biel i czerwień naszej flagi. Naukę symboli narodowych z najmłodszymi najlepiej odbyć poprzez wspólne słuchanie i śpiewanie hymnu – nauka wszystkich zwrotek na pewno przyda się też i wielu dorosłym. Można też wykonać razem prace plastyczne, tj. zrobienie flagi, narysowanie lub pokolorowanie godła polskiego. Jeśli wasze dzieci lubią wyklejanki, rysowanie, malowanie itp., to warto z nimi wykonać więcej prac – np. z mapą Polski, gdzie można pokazać podział na regiony, województwa, wspólnie zaznaczyć największe miasta i narysować rzeki.
Jakie są znane lektury na temat patriotyzmu dla dzieci?
Nie ma to jak dobra, wartościowa książka, dlatego zachęcam do ciekawych lektur i tak na przykład „Wielka księga małego Polaka” Joanny Bachanek pomoże w poznaniu znaczenia symboli narodowych, przedstawi ciekawe legendy, poszerzy wiedzę na temat regionów, strojów ludowych, kuchni, atrakcji turystycznych, ważnych wydarzeń z historii naszego kraju oraz sylwetki wybitnych Polaków. Kolejna pozycja godna polecenia to „Ignaś. Opowieści patriotyczne” Wioletty Piaseckiej, gdzie bohaterem jest Ignacy Jan Paderewski: pianista, kompozytor, działacz niepodległościowy, mąż stanu i polityk. To historia niezwykłego chłopca, który miał tylko dwa marzenia: być kimś i zrobić coś dla Polski. Natomiast „Jaki znak twój? Wierszyki na dalsze 100 lat niepodległości” Michała Rusinka to wyjątkowa książeczka z wierszykami patriotycznymi w zupełnie nowej odsłonie przystępniejszej dla współczesnego dziecka. Z książeczki „Kto ty jesteś?” Joanny Olech dowiemy się o patriotyzmie inaczej: lekko, nowatorsko i na dziecięcą miarę. Pozycja ta odwołuje się do idei społeczeństwa obywatelskiego, wzajemnego szacunku, ekologii, tolerancji i zaangażowania na rzecz kraju.
W jaki sposób wzmocnić poczucie polskiej tożsamości u dzieci mieszkających za granicą?
- Dbajmy o poznanie języka polskiego przez dzieci.
- Pamiętajmy o kontakcie najmłodszych z rodziną pozostałą w Polsce.
- Posyłajmy dzieci do polskich szkół, jeśli mamy taką możliwość.
- Dbajmy o tradycje i kulturę polską.
- Podsuwajmy dzieciom ciekawe książki i czasopisma.
Sylwia Wadach Kloczkowska
Nauczycielka Szkoły Języka Polskiego im. św. Jana Pawła II w Bostonie
Bibliografia:
