Instytut Piłsudskiego to jedna z najstarszych organizacji polonijnych na wschodnim wybrzeżu. W zbiorach Instytutu znajdują się archiwa (ponad milion dokumentów), biblioteka (prawie 18 tysięcy książek), galeria malarstwa, pamiątki historyczne i wiele innych wyjątkowych kolekcji. Od 76 lat władze Instytutu dbają o zabezpieczenie kolekcji, opracowywanie i udostępnianie zbiorów. W ramach popularyzacji historii Polski i Polonii każdego roku w Instytucie można było uczestniczyć w spotkaniach, promocjach książek, lekcjach historii i projekcjach filmów dokumentalnych. Dzieci i młodzież polonijna brały udział w warsztatach edukacyjnych i spotkaniach ze świadkami historii.
Nowy model działania
Ostatnie miesiące związane z wybuchem pandemii zakłóciły dotychczasowy porządek pracy Instytutu. Od marca do czerwca pracownicy Instytutu zmuszeni byli podjąć pracę zdalną, gdyż tego wymagały warunki sanitarne. Mimo że 23 czerwca biuro mogło zostać otwarte i pracownicy wrócili na swoje stanowiska, niestety archiwum i biblioteka pozostają wciąż nieczynne, a spotkania otwarte dla publiczności są zawieszone.
– W tym trudnym dla wszystkich okresie zapraszaliśmy do śledzenia naszej strony internetowej www.pilsudski.org, na której prezentujemy programy: Poznaj Historię online i Polska sztuka w Instytucie. Zamieszczamy tam ciekawe materiały dotyczące naszych kolekcji, przedstawiamy polskich bohaterów narodowych, prezentujemy filmiki o Instytucie i jego zbiorach – informuje dr Iwona Korga, dyrektor Instytutu i dodaje, że na okres letni przygotowano dla członków Instytutu i sympatyków historii wydarzenia online, które dostępne są na stronie www.pilsudski.org oraz profilu facebookowym Instytutu.
III edycja Nocy Muzeów
Jednym z takich projektów jest III edycja Nocy Muzeów. – Tegoroczna edycja poświęcona jest dynastii Jagiellonów. Inspiracją do tej tematyki jest list królewski Zygmunta I Starego, który Instytut Piłsudskiego otrzymał kilka miesięcy temu w darze od kolekcjonera Alfreda Szebla. List datowany na 17 października 1513 r. został sporządzony w Wilnie i adresowany jest do Jana Mikołajewicza Radziwiłła, marszałka ziemskiego w księstwie litewskim. List został napisany w języku ruskim – opowiada dr Korga. – Do współpracy w III edycji Nocy Muzeów zaprosiliśmy dr. hab. Wiktora Szymborskiego, wykładowcę Uniwersytetu Jagiellońskiego i znawcę tej epoki, który w prezentacji zatytułowanej „Czasy panowania Zygmunta I” opowiedział o dworze królewskim na Wawelu w Krakowie, kulturze i religii w tamtych czasach. Młodsze pokolenie – dzieci i młodzież – zaprosiliśmy na warsztaty o dawnej sztuce pisania listów i kaligrafii prowadzone przez dr Joannę Kozak, historyka sztuki – dodaje.
Ważne rocznice
Kolejna inicjatywa Instytutu Piłsudskiego związana była z obchodami 76. rocznicy Powstania Warszawskiego. Z tej okazji dr Iwona Korga za pomocą filmu przedstawiła zbiory Instytutu dotyczące uczestników i przebiegu Powstania Warszawskiego. W filmie zaprezentowano materiały Zofii i Stefana Koprów, przekazane Instytutowi w 2018 r. przez ich syna Piotra. Zofia była pielęgniarką w Powstaniu, natomiast Stefan, który uratował ją z Getta Warszawskiego, był dziennikarzem związanym z AK. Stefan Koper napisał dziennik z Powstania. Po wojnie wraz z rodziną zamieszkał w USA.
W podobny sposób zaakcentowane zostały obchody 100-lecia Bitwy Warszawskiej. W związku z tą rocznicą dr Iwona Korga opowiedziała w kolejnej prezentacji filmowej o zbiorach Instytutu, poświęconych wojnie polsko-bolszewickiej (1919-1921) z kulminacyjnym zwycięstwem w Bitwie Warszawskiej. Przedstawiła kolekcję nr 3 – Akta Szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego gen. Tadeusza Rozwadowskiego, zaprezentowała wybrane zdjęcia dotyczące tematu oraz opowiedziała o cennych pamiątkach związanych z 7. Eskadrą Myśliwską im. Tadeusza Kościuszki, w której walczyli amerykańscy piloci. W Instytucie przechowywane są odznaczenia jednego z oficerów eskadry – Meriana C. Coopera.
Programy edukacyjne
– Z myślą o dzieciach i młodzieży przygotowaliśmy internetowe warsztaty edukacyjne prowadzone przez dr Joannę Kozak: „Jak zostać Indiana Jones? Kurs archiwistyczny dla początkujących”, „Jak wytresować smoka? Rzecz o smokach i legendach w tym o Smoku Wawelskim i Bazyliszku” oraz „Galeria Instytutu Piłsudskiego – historia malarstwa przełomu XIX i XX wieku” – wymienia dyrektor Instytutu.
Iwona Korga dodaje, że w Instytucie realizowane są także ciekawe projekty z dziedziny digitalizacji. – W tym roku pracujemy nad udostępnieniem kolekcji fotografii i kart pocztowych. Koncentrujemy się nad architekturą, życiem, polityką i sportem z okresu II Rzeczypospolitej oraz wizerunkami przedstawiającymi Legiony Polskie 1914-1918 i ich uczestników w trakcie walki, ćwiczeń i odpoczynku – mówi, zachęcając do korzystania z materiałów online i odwiedzenia strony www.pilsudski.org.
– Programy Instytutu, na które zapraszaliśmy latem, dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej – podkreśla dr Korga, zapowiadając, że w ciągu najbliższych miesięcy planowane są prace porządkowe w Instytucie, ponadto wykonywane są na bieżąco zdalne kwerendy naukowe i trwają prace nad kolejnymi programami dla publiczności, które dostępne będą online, jeśli sytuacja nie poprawi się na tyle, by możliwe było spotkanie w siedzibie Instytutu.
– Okres pandemii jest z pewnością czasem trudnym dla wszystkich, szczególnie organizacje polonijne, które często jak nasza są instytucjami niedochodowymi, zmagają się z brakiem środków na pokrycie codziennych kosztów utrzymania. Brak spotkań z Polonią oraz niemożność zaproszenia gości doskwiera i staje się realnym problemem, dlatego zwracamy się do wiernych członków Instytutu z prośbą o pamięć o nas. Liczymy też na zaprzyjaźnione instytucje oraz granty polskie i amerykańskie – podsumowuje dr Iwona Korga.
opr. JLS
Więcej informacji o działalności Instytutu Piłsudskiego w Ameryce można znaleźć na stronie www.pilsudski.org. Biuro Instytutu czynne jest od poniedziałku do czwartku w godzinach od 10.00 do 17.00. Można również kontaktować się telefonicznie – 212 505-9077.
