Czym byłaby Wielkanoc bez pisanek? Kolorowe, zdobione najróżniejszymi technikami jajka to jeden z najstarszych symboli tych wyjątkowych świąt. Dekoracje te potrafią zaskoczyć nie tylko bogactwem zdobień, ale i technik, którymi wzory są nanoszone na delikatne skorupki. Oto wszystko, co musicie wiedzieć o pisankach, by w tym roku zaskoczyć wszystkich nie tylko ciekawostkami na ich temat, ale i samodzielnie wykonanymi ozdobami!
Historia pisanek
Skąd wzięła się ta wielkanocna tradycja? Jak pokazują odkrycia naukowców, zwyczaj zdobienia jajek różnymi technikami sięga starożytności. Ślady świadczące o nim odkryte zostały między innymi na terenach należących do sumeryjskiej Mezopotamii. Tradycja ta obecna była także w Cesarstwie Rzymskim – opisywali ją Owidiusz, Pliniusz Młodszy i Juwenalis. Miejsce dla zdobionych jajek znalazło się także w mitologii germańskiej – miał je znosić poświęcony bogini Osterze zając. Najstarsze pisanki znajdowane na terenie Polski pochodzą z X wieku. Wiadomo także, jaką metodę zastosowano do naniesienia na nie wzorów. Najstarsze polskie pisanki ozdabiane były przy pomocy wosku i barwników z łupin cebuli i ochry.
Zwyczaj zdobienia jajek był mocno zakorzeniony w wielu różnych kulturach, co przełożyło się na łatwość jego włączenia do tradycji chrześcijańskiej wraz z jej rosnącą popularnością. Obecnie pisanki są symbolem zmartwychwstania Jezusa, a co za tym idzie także odradzania się życia i budzącej się po zimie przyrody. Zwyczaj ich przygotowywania odchodzi nieco w zapomnienie, a nie powinien! Może być wspaniałą okazją do rodzinnego spędzania czasu i wspólnych przygotowań do Wielkanocy.
Rodzaje pisanek
Zdobienie pisanek to prawdziwa sztuka, szczególnie w przypadku bardziej skomplikowanych technik ich wykonywania. Każda z nich daje niepowtarzalny efekt. Jego ostateczny wygląd zależy nie tylko od samej zastosowanej techniki, ale i wprawy… Nie brak też sposobów zdobienia wielkanocnych pisanek, którym z łatwością podołają nawet początkujący!
Najprostszą techniką dekorowania wielkanocnych jajek jest ich farbowanie – przy użyciu barwników naturalnych i sztucznych. Pisanki ozdobione w ten sposób są jednokolorowe, dzięki czemu mogą stać się bazą do zastosowania na nich także innych technik. Jajka dekorowane tą metodą nazywane są kraszankami bądź byczkami.
Pisanki zdobione techniką rytowniczą (drapanki) są jednymi z bardziej efektownych. Ich podstawą mogą być kraszanki, na których po zafarbowaniu delikatnie wyskrobuje się misterne wzory. Są one jaśniejsze od reszty kolorowej skorupki. Jeśli zostaną naniesione na jajko jeszcze przed jego zafarbowaniem, efekt będzie odwrotny. Wzory będą wówczas ciemniejsze, ponadto nie będą odznaczały się mocnym kontrastem.
Kolejną metodą zdobienia pisanek jest technika batiku. Jeśli chodzi o stopień trudności, jest ona podobna do rytowniczej, z tą różnicą, że wzory tworzone są przy użyciu precyzyjnie nakładanego wosku, a nie misternego skrobania. Tłem dla tak naniesionych ornamentów jest barwnik, którym farbowane są jajka po stworzeniu na nich wzorów.
Kraszanki mogą być także bazą dla oklejanek i nalepianek. Pisanki wykonywane tymi sposobami są ozdabiane poprzez naklejanie na nich sitowia, płatków kwiatów, skrawków kolorowego papieru, materiału, błyszczącej folii, fragmentów nici lub włóczki. Dekoracjami mogą być także zwykłe naklejki – na przykład z motywami wielkanocnymi – co dodatkowo ułatwi ozdabianie.
Anna Miler
Wymarzona pisanka – zrób to sam!
Kraszanki krok po kroku
Krok 1
Przygotuj wywar z barwnikiem (sztucznym lub naturalnym) – kolor brązowy/rudy dadzą łupiny cebuli, czarny – kora dębu lub łupiny orzecha włoskiego, złocisty – kora młodej jabłoni lub nagietek, niebieski – płatki bławatka, fioletowy – kwiaty ciemnej malwy, zielony – pędy żyta lub listki barwinka, różowy – sok z buraków.
Krok 2
Jajka gotuj w wywarze kilkanaście lub kilkadziesiąt minut. Ostateczna moc barwy będzie zależała od czasu, który jajka spędziły w kąpieli.
Krok 3
Łyżką delikatnie wyjmij jajka z kąpieli, osusz i dla połysku przetrzyj papierowym ręcznikiem nasączonym odrobiną oleju.
Gotowe!
Drapanki krok po kroku
Krok 1
Przygotuj kraszanki zgodnie powyższym przepisem – pomiń jedynie nadawanie im połysku.
Krok 2
Po wystygnięciu jajek wyciągniętych z kąpieli, narysuj na nich delikatnie ołówkiem wzory, które chcesz wydrapać.
Krok 3
Używając cienkiego dłutka lub szpikulca zacznij delikatne wydrapywać wzory, tak by spod zafarbowanej skorupki wyszła jej kontrastująca, jasna warstwa.
Krok 4
Dla uzyskania połysku, przetrzyj jajka papierowym ręcznikiem nasączonym odrobiną oleju.
Gotowe!
