Ochrona rodziców małych dzieci przed zwolnieniem, realizacja programów mieszkaniowych zapowiedzianych w Polskim Ładzie oraz utworzenie centrum zajmującego się zdrowiem prokreacyjnym – to część rozwiązań zawartych w projekcie Strategii Demograficznej 2040, który w czwartek rząd przekazał do konsultacji społecznych.
W czwartek premier Mateusz Morawiecki, minister rodziny i polityki społecznej Marlena Maląg i pełnomocnik rządu do spraw polityki demograficznej Barbara Socha zaprezentowali projekt Strategii Demograficznej 2040. Dokument ten zakłada wyjście z pułapki niskiej dzietności i zbliżenie się do poziomu gwarantującego zastępowalność pokoleń.
Premier Morawiecki podkreślił, „że jeżeli tu i teraz, dzisiaj w Strategii Demograficznej 2040 nie zaadresujemy kilku podstawowych obszarów, nie wzmocnimy wsparcia państwa dla rodzin, to za dekadę lub dwie nastąpi zapaść, paraliż w systemie emerytalnym, spowolnienie wzrostu gospodarczego i po prostu Polacy nie będą mogli realizować swoich ambicji, aspiracji tutaj w Polsce”.
Premier przypomniał sondażowe dane, które mówią o tym, że ok. 45 proc. Polaków chce mieć trójkę lub więcej dzieci, a 98 proc. chce mieć dzieci w ogóle.
„To bardzo dużo i widać, że to podglebie jest przygotowane, ale żeby na tym podglebiu wyrosła rodzina z dwójką, trójką, czwórką i więcej dziećmi, to jeszcze bardziej chcemy wzmocnić nasze działania po stronie państwa” – powiedział Morawiecki. „Ułatwienie życia polskim rodzinom, to dla nas warunek sine qua non, warunek nieodzowny całej polityki gospodarczej i polityki społecznej państwa polskiego” – dodał.
Minister Maląg zwróciła uwagę, że „polityka demograficzna nie jest działaniem jednej kadencji”. Powiedziała też, że polityka prorodzinna rządu wynika z danych, które pokazują konkretne potrzeby rodzin. „(Są to) te wyzwania, jakie polskie rodziny stawiają przed nami i te potrzeby, aby je zaspokoić, a więc zarówno polityka mieszkaniowa, polityka podatkowa, stabilna praca, ale także opieka nad dziećmi do lat trzech. One przede wszystkim znalazły swoje odzwierciedlenie w Polskim Ładzie” – powiedziała.
Wśród priorytetowych kierunków strategii są programy z Polskiego Ładu oraz nowe inicjatywy wspierające elastyczność i stabilność pracy oraz poprawę jakości ochrony zdrowia. To m.in. Rodzinny Kapitał Opiekuńczy, Mieszkanie bez Wkładu Własnego, Bon mieszkaniowy, Mój dom 70 m², Maluch Plus, zwiększenie nakładów na zdrowie oraz programy pośrednio realizujące postulaty Strategii – takie jak Program Świetlica i Żłobek w każdej gminie.
Wiceminister Socha powiedziała, że polityka mieszkaniowa to w najbliższym czasie priorytet dla rządu. „Chcemy wprowadzić instrument mieszkanie bez wkładu, który zniesie barierę, która powodowała, że trzeba było odkładać tę decyzję czasami o kilka lat. Po drugie, chcemy wprowadzić bon mieszkaniowy dla rodzin, które już mają dzieci, ale mieszkają w bardzo małych mieszkaniach, a gdyby udało im się tę barierę przezwyciężyć, chętnie zdecydowałyby się na kolejne dzieci” – wskazała.
W ramach strategii wprowadzona ma być gwarancja elastycznej pracy dla kobiet w ciąży oraz rodziców dzieci do lat 4 (praca zdalna, praca hybrydowa lub elastyczny czas pracy). Wybór będzie uzależniony od charakteru wykonywanej pracy oraz dokonywany w oparciu o porozumienie pracodawcy z pracownikiem. Przewidziano również gwarancję pracy w zmniejszonym wymiarze godzin dla kobiet w ciąży oraz rodziców dzieci do lat 4, poszerzoną o zapis, że pracodawca nie może dyskryminować pracownika ze względu na wymiar czasu pracy poprzez wykluczenie go z przywilejów pracowniczych. Zaznaczono, że różne elastyczne formy mogą być stosowane równocześnie, w zależności od charakteru wykonywanej pracy (w formie porozumienia pracodawcy z pracownikiem). Rząd planuje również ograniczyć możliwość zawierania umów o pracę na czas określony z osobami w wieku do 40 lat do maksymalnie dwóch umów, na łączny czas nieprzekraczający 15 miesięcy.
„Patrząc na dane statystyczne, kobiety w wieku o najintensywniejszej prokreacji, czyli między 25. a 30. rokiem życia w Polsce w jednej trzeciej pracują na czas określony. To jest bariera, która powoduje brak poczucia bezpieczeństwa, tej stabilności pracy, ale też problemy związane z uzyskaniem kredytu hipotecznego” – zauważyła Socha.
Strategia przewiduje również wprowadzenie rozwiązań chroniących oboje rodziców przed zwolnieniem (obecnie z takiej ochrony korzysta matka).
Matki mają być objęte ochroną przez okres do roku po powrocie do pracy z urlopu macierzyńskiego lub rodzicielskiego (niezależnie od wymiaru czasu pracy). Wprowadzona ma być ochrona przed zwolnieniem dla ojców w ciągu pierwszego roku życia dziecka – w przypadku małżeństw ta ochrona obowiązywałaby od momentu zajścia żony w ciążę.
Ponadto przy podpisaniu umowy o pracę pracownik ma być obowiązkowo informowany o uprawnieniach związanych z rodzicielstwem.
Strategia przewiduje również utworzenie (we współpracy z administracją samorządową) modelowego centrum zajmującego się zdrowiem prokreacyjnym. Centrum będzie zapewniać m.in. kompleksową, wysokospecjalistyczną opiekę nad niepłodnymi parami oraz parami z doświadczeniem poronienia, a także rodzicami oczekującymi urodzenia dziecka.
Olga Zakolska, Karolina Kropiwiec/PAP
