W czwartek, 12 października, w Polskim Instytucie Naukowym na Manhattanie, odbyło się spotkanie z poetą i publicystą Wojciechem Wenclem.
Wojciech Wencel jest autorem biografii poetów Kazimierza Wierzyńskiego i Jana Lechonia, dwóch spośród pięciu twórców przedwojennej, legendarnej grupy poetyckiej Skamander (pozostałymi byli Julian Tuwim, Antoni Słonimski i Jarosław Iwaszkiewicz). Pozycje zatytułowane „Wierzyński. Sens ponad klęską oraz Lechoń. Rycerz i faunw 2022 roku” zostały uznane za „najlepsze książki popularno-naukowe poświęcone historii Polski w XX wieku” w konkursie Książka Historyczna Roku.
W trakcie czwartkowego, ponadgodzinnego wieczoru autorskiego Wojciech Wencel opowiedział o swojej pracy nad książkami, a także przybliżył obecnym emigracyjną twórczość i trudne, powojenne losy Kazimierza Wierzyńskiego i Jana Lechonia. Obaj poeci po zakończeniu II wojny światowej pozostali na emigracji i przez wiele lat mieszkali również w Nowym Jorku. W 1942 roku Jan Lechoń został współtwórcą Polskiego Instytutu Naukowego, gdzie na ścianach placówki cały czas można podziwiać obrazy, które trafiły do Instytutu po samobójczej śmierci poety w 1956 roku.
– Polski Instytut Naukowy to bez wątpienia najlepsze miejsce na wykład o Wierzyńskim i Lechoniu, chociażby ze względu na zgromadzone tu osobiste archiwum tego ostatniego – powiedział w rozmowie z „Białym Orłem” po spotkaniu Wojciech Wencel. – Czuję, że tu ściany nawet mówią. Wierzyński i Lechoń to przede wszystkim wspaniała poezja. Obaj wskutek uwarunkowań historycznych znaleźli się w życiu w sytuacji bez wyjścia. Łączy ich też wiara w wartości, w polskość i w siłę słowa poetyckiego. Nie chcieli układać się z obecnymi komunistycznymi władzami Polski. Za swoją postawę zapłacili wysoką cenę, bo ich dzieła zostały wycofane i objęte cenzurą. Jak mówimy o żołnierzach niezłomnych, to w ich przypadku można mówić o poetach niezłomnych. W ich heroizmie z pewnością jest coś fascynującego. Bardzo ważne jest, abyśmy o nich pamiętali – dodał.
– To był bardzo dobry wykład o poezji – stwierdziła w rozmowie z „Białym Orłem” Bożena Leven, dyrektor wykonawcza Instytutu. – Organizacja tego spotkania to odpowiedź na sugestie naszych członków. Lechoń i Wierzyński to postaci bardzo ważne dla naszego instytutu i posiadamy bogate archiwa z nimi związane, zwłaszcza z Janem Lechoniem, który podarował nam wiele swoich prac – dodała.
– Spotkanie było znakomite – podsumował Krzysztof Szczerski, ambasador RP przy ONZ, który wziął udział w wydarzeniu. – Jak poeta mówi o poetach, to zawsze brzmi to inaczej niż jak opowiada o tym naukowiec. Jest niezwykle ważne, abyśmy poznawali dorobek imigracyjnych poetów, zwłaszcza że ich twórczość powojenna często nie była omawiana w szkołach. Dzieła Wierzyńskiego i Lechonia to są perły polskiej kultury, gdyż tworzyli piękną i wartościową poezję. Myślę, że w ich twórczości ciągle jest jeszcze wiele do odkrycia – podkreślił ambasador.
Tekst i zdjęcia: Marcin Żurawicz
