Henryk Sienkiewicz to jeden z najwybitniejszych, a także, do dziś, jeden z najpopularniejszych pisarzy polskich. Był powieściopisarzem, nowelistą, publicystą, angażował się w działalność społeczną i filantropijną. Pochodził ze zubożałej rodziny ziemiańskiej. Studiował w warszawskiej Szkole Głównej, na początku prawo i medycynę, później przeniósł się na wydział filologiczno-historyczny. 5 maja przypadała 175. rocznica urodzin pisarza.
Pionier w Ameryce
Sienkiewicz dużo podróżował, m.in. po Europie, Ameryce i Afryce. W latach 1876–1878 przebywał jako korespondent „Gazety Polskiej” w Ameryce Północnej. Wraz ze słynną aktorką Heleną Modrzejewską i jej przyjaciółmi próbował stworzyć w Kalifornii rolniczą komunę. Wielką popularność przyniosły mu relacje z dalekich wędrówek: „Listy z podróży do Ameryki” (1876–1878) oraz „Listy z Afryki” (1891–1892), szczególnie te pierwsze. Przynosiły obszerną relację o życiu amerykańskim z jego osiągnięciami, ale i zagrożeniami. Z wyczuciem szczegółu i nie bez humoru Sienkiewicz opowiadał o obyczajach ówczesnej Ameryki. Informował o polskim osadnictwie i jego znaczeniu. Entuzjazmował się amerykańskimi sukcesami Heleny Modrzejewskiej. W jego oczach technologiczny i cywilizacyjny rozmach Ameryki nie usprawiedliwiał jednak głębokich kontrastów społecznych. Pisarz dawał temu wyraz w swoich tekstach; ostro potępiał zwłaszcza eksterminację rdzennej ludności.
Zawód: reporter
„Szwendam się po świecie jak marek po piekle” – pisał o sobie. Przez 40 lat więcej czasu spędził w drodze aniżeli w domu, gdzie nie umiał usiedzieć. Włóczęgowskie pasje zaowocowały ogromem korespondencji, które publikował w prasie. Pisarz nie ograniczał się do prasy krajowej. W kalifornijskim dzienniku „Daily Evening Post” opublikował 8 września 1877 roku artykuł „Poland and Russia”.
Twórczość literacką rozpoczął Sienkiewicz nowelami – napisał ich ponad czterdzieści. Posługiwał się różnymi formami: humoreską, gawędą, obrazkiem obyczajowym, pamiętnikiem. Jednak największą popularność przyniosła pisarzowi jego twórczość powieściowa, zwłaszcza proza historyczna. Jako manifest niezłomnego patriotyzmu przyjęta została Trylogia: „Ogniem i mieczem”, „Potop” i „Pan Wołodyjowski”. Dzięki Trylogii Sienkiewicz zaczął być w Polsce otaczany kultem – niektórzy upatrywali w nim duchowego wodza narodu. Trylogia pozostaje do dziś jednym z najbardziej popularnych dzieł polskiej literatury. Podobne motywy (ku pokrzepieniu serc) kierowały autorem w czasie pisania „Krzyżaków”, tekstu opartego na Kronikach Jana Długosza i innych dokumentach historycznych. Sienkiewicz jest również autorem, popularnej do dziś, powieści przygodowej dla młodzieży „W pustyni i w puszczy” czy powieści „Quo Vadis”, której akcja toczy się w starożytnym Rzymie.
Miarą popularności międzynarodowej jest fakt otrzymania przez twórcę w 1905 roku Nagrody Nobla. Zmarł 15 listopada 1916 r. w Szwajcarii.
opr. JLS
