Adwent – czas oczekiwania

Adwent to bogaty w symbolikę, czterotygodniowy okres przygotowania do Bożego Narodzenia. Jego nazwa pochodzi z języka łacińskiego, gdzie „adventus” oznacza przyjście. Dla chrześcijan to radosny czas przygotowania na przybycie Chrystusa. Adwent jest nie tyle czasem pokuty, co radosnego oczekiwania.

Adwent rozpoczyna nowy rok kościelny, który – w odróżnieniu od roku kalendarzowego – ma swój początek nie 1 stycznia, a w pierwszą niedzielę adwentu. Najstarsze wzmianki na temat adwentu jako okresu przygotowania do świąt Bożego Narodzenia pochodzą z IV w. W Rzymie zwyczaj ten znany był od VI w.

Termin

Adwent rozpoczyna się w niedzielę po uroczystości Jezusa Chrystusa Króla Wszechświata, czyli między 29 listopada a 3 grudnia (w tym roku 29 listopada), kończy natomiast w Wigilię Bożego. Dokładniej adwent rozpoczyna się od pierwszych nieszporów pierwszej niedzieli adwentu, a kończy nieszporami Bożego Narodzenia. Zależnie od roku okres adwentowy trwa od 23 do 28 dni, z których cztery zawsze są niedzielami.

Podział

Adwent dzieli się na dwa podokresy. Pierwszy obejmuje czas od pierwszej niedzieli adwentu do 16 grudnia, gdy czytane są teksty biblijne zapowiadające powtórne przyjście Zbawiciela na końcu świata i przygotowujące do spotkania z Chrystusem Sędzią. Drugi okres adwentu, od 17 do 24 grudnia, to bezpośrednie przygotowanie do świąt Bożego Narodzenia.

Roraty

Charakterystycznym dla Polaków zwyczajem adwentowym są bardzo wczesne msze sprawowane ku czci Najświętszej Maryi Panny. W niektórych kościołach rozpoczynają się przy wyłączonych światłach, ciemność w świątyni ograniczają tylko świece lub lampiony. Dopiero na śpiew słów „Chwała na wysokości Bogu” zapala się światło w kościele. Najstarsze ślady odprawianej w Polsce mszy świętej roratnej sięgają XII wieku. W wieku XVI roraty były już znane w całej Polsce.

Roratka

Nazwa nawiązująca do nabożeństwa odnosi się do świecy będącej symbolem Najświętszej Marii Panny, która niesie ludziom Chrystusa – Światłość prawdziwą. W kościołach umieszcza się ją na prezbiterium obok ołtarza lub przy ołtarzu Matki Bożej. Biała lub niebieska kokarda, którą jest przepasana roratka, mówi o niepokalanym poczęciu Najświętszej Marii Panny.

Postanowienia

Istnieje zwyczaj podejmowania różnych adwentowych postanowień i wyrzeczeń. Popularne jest to między innymi wśród dzieci, które swoje zapiski składają przy ołtarzu. Mają one wyrażać wewnętrzne przygotowanie do Bożego Narodzenia i chęć przemiany życia. Postanowienia typu nie zjem słodyczy – jedne z najpowszechniejszych – nie są jednak najlepszym wyborem. Dla niektórych większą odmianę życia na lepsze przyniosłoby porzucenie nałogu, zmiana postępowania względem bliźnich i Boga.

Wieniec

Wyłącznie zielony lub skromnie, przyozdobiony wianek z czterema świecami oznaczającymi kolejne niedziele adwentu, odmierza czas. Z upływem kolejnych tygodni zapala się nowe świece. Wyrażają one czuwanie. Nawiązują one do ewangelicznych przypowieści, m.in. o pannach mądrych i głupich. Światło jest też wyrazem radości z bliskiego przyjścia Chrystusa. Adwentowe wieńce mogą być nie tylko w kościele, ale w domach. Nie powinny sprowadzać się do dekoracyjności, tylko religijnego wymiaru.

Szaty

W liturgii adwentowej obowiązuje fioletowy kolor szat liturgicznych, barwa powstała ze zmieszania błękitu i czerwieni, które odpowiednio wyrażają to, co duchowe, i to, co cielesne, fiolet oznacza walkę między duchem a ciałem. Wyjątkiem jest trzecia niedziela adwentu –„Gaudete” (radujcie się). Obowiązuje w niej różowy kolor szat liturgicznych, który wyraża przewagę światła i bliskość Bożego Narodzenia.

Kalendarz

W Polsce dosyć znany jest też inny zwyczaj: kalendarz adwentowy – specjalny kalendarz służący do odliczania dni do wigilii Bożego Narodzenia. Nie jest on tylko zadrukowaną kartką. To swoisty schowek dla słodkości. Każdego dnia adwentu odkrywa się kolejny kartonik, za którym jest czekoladka. Współczesny komercyjny kalendarz adwentowy może mieć charakter religijny lub świecki. Pomysł kalendarza adwentowego wywodzi się z Niemiec, z kręgów protestanckich. Wymyślono go w czasach, gdy większość ludzi była niepiśmienna i nie miała dostępu do kalendarzy, więc na inne sposoby odliczano odległość od świąt.

Halina Kossak