W czwartek, 10 października, ogłoszono nazwiska laureatów Literackiej Nagrody Nobla. Za „narracyjną wyobraźnię, która wraz z encyklopedyczną pasją reprezentuje przekraczanie granic, jako formę życia” – tak brzmi uzasadnienie Akademii Szwedzkiej wyjaśniające, dlaczego postanowiono wyróżnić właśnie Polkę i jej twórczość.
Co ciekawe, polska pisarka otrzymała literacką Nagrodę Nobla za rok 2018. Drugi Nobel – za rok 2019 – powędrował do austriackiego pisarza Petera Handke. W tym roku literacki Nobel był podwójny, bo w roku ubiegłym nagrody nie przyznano wcale wskutek afery w szwedzkiej Akademii. – Decyzja ta zapadła z uwagi na zmniejszony skład Akademii i podważenie zaufania publicznego do tego gremium – tłumaczono w oficjalnym oświadczeniu. W tym roku po raz pierwszy w składzie dziewięcioosobowego Komitetu Noblowskiego znalazło się pięciu ekspertów zewnętrznych – jest to próba odbudowania owego podważonego zaufania, o którym mowa w oświadczeniu. Istniejąca od ponad 200 lat Akademia Szwedzka pogrążona była w kryzysie już od jesieni 2017 roku, gdy francusko-szwedzki fotografik i reżyser Jean-Claude Arnault, mąż członkini Akademii Katariny Frostenson, został oskarżony o gwałty oraz o to, że był źródłem przecieków o laureatach literackiego Nobla. Doniesienia o nieprawidłowościach spowodowały masowe odejścia członków Akademii, co zagroziło brakiem kworum. W 2018 roku Arnault został skazany na karę 2,5 roku więzienia za podwójny gwałt.
Nazwisko Olgi Tokarczuk jako pretendentki do literackiej Nagrody Nobla często było wymieniane w kuluarach i w licznych magazynach literackich. Jak widać, przewidywania te się sprawdziły i tym samym polska pisarka stała się piętnastą kobietą spośród 114 dotychczas nagrodzonych pisarzy oraz piątym przedstawicielem polskiej literatury, jaki znalazł się w tym gronie (wcześniejsi polscy laureaci to Henryk Sienkiewicz – 1905, Władysław Reymont – 1924, Czesław Miłosz – 1980 i Wisława Szymborska – 1996).
Wartość Nagrody Nobla w każdej dziedzinie to 9 mln koron (ok. 780 tys. euro) – zgodnie z decyzją Akademii każdy z laureatów dostanie dokładnie taką kwotę. Ceremonia wręczenia nagród odbywa się 10 grudnia, w rocznicę śmierci Alfreda Nobla.
JLS
Olga Tokarczuk urodziła się w 1962 roku w Sulechowie. Z wykształcenia jest psychologiem i choć początkowo pracowała w swoim zawodzie, to szybko zaczęła przygodę z literaturą, debiutując w piśmie „Na przełaj”. Jest autorką takich książek jak: „Podróż ludzi Księgi”, „Prawiek i inne czasy”, „Gra na wielu bębenkach”, „Prowadź swój pług przez kości umarłych”, „Księgi Jakubowe” oraz „Bieguni”, za którą w 2018 r. otrzymała Międzynarodową Nagrodę Bookera – jako pierwsza w historii polskojęzyczna pisarka. Była też nominowana do amerykańskiej National Book Award. Jest dwukrotną laureatką nagrody literackiej Nike (zwanej „polskim Noblem”), za „Biegunów” (2008) i „Księgi Jakubowe” (2015). Na podstawie jej twórczości powstawały filmy, m.in. „Żurek” Ryszarda Brylskiego oraz „Pokot” Agnieszki Holland (ten drugi był ekranizacją powieści „Prowadź swój pług przez kości umarłych”). Tokarczuk jest jedną z najbardziej cenionych na świecie i najczęściej nagradzanych polskich pisarek. Jej książki zostały przetłumaczone na ponad dwadzieścia języków.
Olga Tokarczuk dołączyła do grona Polaków nagrodzonych literackim Noblem. Wcześniej tego zaszczytu dostąpili m.in. pisarze Henryk Sienkiewicz (1905) i Władysław Reymont (1924) oraz poeci Czesław Miłosz (1980) i Wisława Szymborska (1996).
