Pierwszy powszechny spis ludności w II Rzeczypospolitej przeprowadzono 30 września 1921 roku. Biorąc pod uwagę organizację państwa, które odradzało się w wyniku połączenia ziem trzech zaborów o zupełnie różnej specyfice, strukturze demograficznej i narodowościowej, szybkie przeprowadzenie spisu ludności było sprawą konieczną i podstawową dla dalszego organizowania państwa.
Takiego przedsięwzięcia nie mogły zastąpić spisy przeprowadzone przez władze carskie w 1897 i 1910 roku – pominąwszy dokonywane przy nich manipulacje nie mogły być one przydatne chociażby dlatego, że od czasu ich przeprowadzenia, w wyniku wojny, doszło do dużych zmian związanych z migracjami i stratami wojennymi. Nawet spisy niemieckich władz okupacyjnych, jakościowo lepsze od rosyjskich, przeprowadzone w celu rozpoznania możliwości mobilizacyjnych i zasobów siły roboczej w Królestwie Polskim oraz na Wileńszczyźnie w 1916 roku nie dawały pełnego obrazu ze względu na dość ograniczony zasięg terytorialny. Co więcej, po 1916 roku dochodziło jeszcze do sporych zmian, które spowodowały, że spis pierwotnie zaplanowany na rok 1920 ze względu na nieuregulowane kwestie granic i toczoną wojnę przesunięto na wrzesień następnego roku.
Również wtedy nie udało się jednak zebrać pełnych danych, gdyż spis nie mógł objąć Litwy Środkowej włączonej do Polski dopiero w kwietniu 1922 roku oraz spornego Górnego Śląska; nie objął on również około półmilionowej rzeszy Polaków, która przybyła do Polski po zawarciu traktatu ryskiego i wytyczeniu dokładnych granic na wschodzie. Niemniej, dane uzyskane w wyniku tego spisu dały obraz o wiele bliższy aktualnej rzeczywistości, niż spisy zaborcze; przyniosły wiedzę na temat podstawowych kwestii, takich jak liczba ludności zamieszkująca obszar Rzeczypospolitej, jej struktura wiekowa, narodowościowa i wyznaniowa. Publikacja wyników pierwszego spisu powszechnego została zakończona dopiero w 1932 roku, wraz z wydaniem ostatniego, 29 tomu.
Spis zawierał pytania o płeć, datę i miejsce urodzenia, stan cywilny, narodowość, obywatelstwo, język ojczysty i wyznanie, wykształcenie, charakterystykę zawodową, inwalidztwo i sieroctwo, sytuację mieszkaniową. Dalsze pytania dotyczyły np. posiadanych zwierząt gospodarskich, obszaru gospodarstwa i struktury użytkowania ziemi, zamieszkiwanych budynków. Według spisu prawie 70% ludności stanowili Polacy, zaś największą z mniejszości byli Ukraińcy (15%). W Polsce mieszkali także Żydzi, Białorusini, Niemcy, Litwini, Rosjanie i Czesi.
Spis powtórzono w 1931 roku, lecz jego wyniki już w latach trzydziestych były uznawane za kontrowersyjne, między innymi ze względu na to, że nie uwzględniał on pytania o narodowość, a jedynie o język.
