Obchody Roku Jana Kowalewskiego, wystawa „Łódzkie mikrohistorie. Ludzkie mikrohistorie”, uruchomienie edukacyjnego portalu Polska Biblioteka Muzyczna – to Wydarzenia Historyczne Roku 2020! W 14. edycji plebiscytu WHR po raz pierwszy przyznano Nagrodę Specjalną Muzeum Historii Polski, którą otrzymał projekt „Na tropie tajemnicy – ożywianie archiwalnych pocztówek”.
14 września 2021 r. w Pałacu na Wyspie w warszawskich Łazienkach Królewskich odbyła się uroczysta gala wręczenia nagród w 14. plebiscycie Wydarzenie Historyczne Roku 2020. W uroczystości wziął udział wicepremier, minister kultury, dziedzictwa narodowego i sportu prof. Piotr Gliński, prof. Andrzej Szczerski, dyrektor Muzeum Narodowego w Krakowie, Marianna Otmianowska, zastępczyni dyrektora Muzeum Łazienki Królewskie, a także tegoroczni laureaci.
„Żeby to dziś było lepsze, żeby spełniało nasze oczekiwania, żeby potrafiło sprostać wyzwaniom współczesności, to ta przeszłość wciąż musi być przypominana, musi być żywa, musi być instytucjonalizowana. Jest naszą wspólną chyba dumą – taki moment, kiedy możemy o instytucjach, które właśnie instytucjonalizują przeszłość w sposób mądry, w sposób sensowny, w sposób potrzebny, chyba oczekiwany, przypomnieć”. – powiedział wicepremier, minister kultury, dziedzictwa narodowego i sportu prof. Piotr Gliński.
„Wydarzenie Historyczne Roku to taki konkurs, który jest świętem tych wszystkich ludzi, którzy pracują nad tym, żeby ta przeszłość była jakoś z nami obecna dzisiaj, żeby nie była tylko czymś antykwarycznym, czymś, o czym czytamy w podręcznikach, ale żebyśmy czerpali żywą inspirację do dzisiejszego działania. My nagradzamy w tym konkursie tych, którzy taką pracę wykonują”. – podkreślił Robert Kostro, dyrektor Muzeum Historii Polski.
„Pewnym odkryciem, myślę, po tych czternastu latach konkursu – najważniejszym, jak sądzę – jest przekonanie, że sama ta idea przynosi spektakularne owoce i pokazuje pewną istotną prawdę. Mianowicie, wraz z rozwojem Polski współczesnej, wraz z modernizacją nie tylko, że nie zapominamy o historii, jak kiedyś uważano, ale wręcz przeciwnie. Właśnie modernizacja pozwala nam odkrywać historię, pozwala zobaczyć korzenie tego, co dzieje się współcześnie, nadać sens temu, co robimy współcześnie” – zaznaczył prof. Andrzej Szczerski, dyrektor Muzeum Narodowego w Krakowie, przewodniczący komisji konkursowej WHR.
Zwycięski projekt w kategorii Wydarzenie to Obchody Roku Jana Kowalewskiego zorganizowane przez Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi i Urząd Miasta Łodzi. Ustanowienie przez Senat RP Roku Jana Kowalewskiego stało się impulsem do zrealizowania w rodzinnym mieście wybitnego kryptologa ciągu wydarzeń okolicznościowych: powstały filmy edukacyjne, słuchowisko Zagadka Jana K., wystawa „Szyfry wojny. Jan Kowalewski – nieznany bohater 1920 roku”, otwarto Pokój Zagadek. Zwieńczeniem obchodów było odsłonięcie muralu poświęconego człowiekowi, który wsławił się złamaniem sowieckich szyfrów.
I miejsce w kategorii Wystawa zajęły „Łódzkie mikrohistorie. Ludzkie mikrohistorie”; tę wystawę stałą w Łódzkim Parku Kultury Miejskiej zrealizowało Centralne Muzeum Włókiennictwa w Łodzi. Ekspozycja ulokowana w pięciu zabytkowych drewnianych domach opowiada historię wielokulturowej Łodzi z perspektywy codziennego życia jej mieszkańców. Losy bohaterów ukazane są na tle zdarzeń historycznych i społecznych XIX i XX wieku. Obok rekonstrukcji wnętrz mieszkalnych i zakładów rzemieślniczych, w każdym z domów znajdują się pokoje kontekstu, które osadzają mikrohistorię i jej bohaterów w realiach epoki.
Miano zwycięskiego projektu w kategorii Edukacja otrzymał portal Polska Biblioteka Muzyczna przygotowany przez Polskie Wydawnictwo Muzyczne. Serwis udostępnia zdigitalizowane materiały nutowe utworów solowych, kameralnych i orkiestrowych, dzieła od średniowiecza po współczesność reprezentujące różne style i gatunki oraz materiały ikonograficzne pochodzące z XIX i pierwszej połowy XX wieku. Na portalu www.polskabibliotekamuzyczna.pl zamieszczonych jest blisko 10 tys. obiektów cyfrowych.
W 14. edycji konkursu WHR Muzeum Historii Polski zdecydowało się przyznać własną Nagrodę Specjalną projektowi realizowanemu w mniejszej skali niż przedsięwzięcia zwykle nagradzane w wymienionych wyżej trzech kategoriach. Projekt „Na tropie tajemnicy – ożywianie archiwalnych pocztówek” został zgłoszony w kategorii Edukacja przez Pałac Schoena Muzeum w Sosnowcu. Dzięki animacjom oglądający mogą przenieść się w czasie i zobaczyć, jak wyglądało w Sosnowcu życie ponad sto lat temu. Zadbano także o szeroką dostępność filmów − przygotowane materiały są przetłumaczone na polski język migowy (PJM), mają napisy oraz audiodeskrypcję. Animacje pokazują dzieje trzech zabytków: fabryki Schoenów, Zamku Sieleckiego, Teatru Zagłębia, oraz głównej ulicy miasta – 3 Maja.
Finalistami plebiscytu zostali:
KATEGORIA WYDARZENIE
- Otwarcie Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku (Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku)
- „Lista Ładosia” (Instytut Solidarności i Męstwa im. Witolda Pileckiego)
- Obchody 100–lecia II Powstania Śląskiego (Muzeum Powstań Śląskich w Świętochłowicach)
- Otwarcie wystaw stałych w zmodernizowanych wnętrzach Muzeum Południowego Podlasia w Białej Podlaskiej (Muzeum Południowego Podlasia w Białej Podlaskiej)
KATEGORIA WYSTAWA
- Otwarcie ekspozycji głównej Mt 5,14 (Mt 5,14 | Muzeum Jana Pawła II i Prymasa Wyszyńskiego)
- Wystawa stała „Dla Rzeczypospolitej. Józef Piłsudski 1867-1935” (Muzeum Józefa Piłsudskiego
w Sulejówku) - Wystawa stała „Skrzydła i ludzie XX wieku” (Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie)
- „Zawołani po imieniu” (Instytut Solidarności i Męstwa im. Witolda Pileckiego)
KATEGORIA EDUKACJA
- Bitwa Warszawska 1920 – internetowy serwis specjalny Polskiego Radia (Polskie Radio, Biuro Programu „Niepodległa”)
- JP2 online – największa baza wiedzy o Janie Pawle II (Centrum Myśli Jana Pawła II)
- „Hetman” – wystawa i film (Narodowy Instytut Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą POLONIKA)
- „The Crown – Korona Rzeczpospolitej” – gra przeglądarkowa typu MMORPG (Fundacja Książąt Lubomirskich)
W tym roku zostało zgłoszonych ok. 200 projektów, z kraju i zagranicy; duża część z nich realizowana była w formie online. Najwięcej projektów zgłoszono w kategorii Wydarzenie. Plebiscyt angażuje wiele środowisk lokalnych, które chcą wypromować organizowane przez siebie przedsięwzięcia. Od początku istnienia plebiscytu nadesłano blisko 2000 propozycji, a w internetowym głosowaniu wzięło udział łącznie ponad 50 tys. internautów.
Filmowe ogłoszenie wyników oraz prezentacja laureatów dostępne są na kanale YouTube Muzeum Historii Polski.
Plebiscyt został objęty Honorowym Patronatem Wiceprezesa Rady Ministrów, Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu, prof. dr. hab. Piotra Glińskiego.
Organizator: Muzeum Historii Polski w Warszawie.
Partnerzy: historia.org.pl, Muzeum Łazienki Królewskie (partner Gali WHR).
Darczyńca: Fundacja PGNiG im. Ignacego Łukasiewicza.
Patroni medialni: Polskie Radio, Polska Agencja Prasowa, TVP, dzieje.pl, Polska Press Grupa, „Sieci”, „wSieci Historii”, „Gość Niedzielny”.
Statuetki dla zwycięzców plebiscytu wykonał wybitny rzeźbiarz Maciej Zychowicz. Autorem plakatu jest Ryszard Kajzer Zerkaj Studio.
