Trzej królowie, trzej mędrcy, trzej magowie – tak zamiennie są określane postaci, które w tradycji chrześcijańskiej miały podążać za gwiazdą betlejemską, by przybyć do miejsca narodzin Jezusa Chrystusa i przekazać mu dary. Ich święto przypada 6 stycznia. Trzej królowie przez wieki obrośli w legendy i mity, dostali imiona oraz zostali przypisani do różnych części świata.
Co mówi Ewangelia?
„Gdy zaś Jezus narodził się w Betlejem w Judei za panowania króla Heroda. oto mędrcy ze wschodu przybyli do Jerozolimy i pytali, gdzie jest nowonarodzony król żydowski. Ujrzeliśmy bowiem jego gwiazdę na wschodzie i przybyliśmy oddać mu pokłon (…) Gwiazda, którą widzieli na wschodzie, szła przed nimi aż przyszła i zatrzymała się nad miejscem, gdzie było dziecię. Gdy ujrzeli gwiazdę, bardzo się uradowali (…) zobaczyli dziecię z matką jego Maryją, upadli na twarz i oddali mu pokłon i otworzywszy swe skarby, ofiarowali mu dary – złoto, kadzidło i mirrę…” – czytamy w Ewangelii św. Mateusza.
Jedyna informacja o mędrcach znajduje się w Ewangelii św. Mateusza (2,1-12), gdzie nie podano, ilu ich było. Współczesna egzegeza, badając w sposób krytyczny źródła historyczne i literackie, zwraca uwagę, że opowiadanie „Ewangelii Mateusza” o pokłonie trzech króli nie ma charakteru kronikarskiego. Zarówno wśród wiernych, jak i uczonych, można znaleźć dwie grupy – jedna uznaje, że jest to opowieść o historycznym wydarzeniu, druga, że jest to refleksja na tematy, które mają swój początek w „Starym Testamencie”. W tradycji pojawiają się imiona: Kacper, Melchior i Baltazar.
Władcy czy mędrcy?
Święty Mateusz określa ich nie królami tylko magami, później łączono ich imiona z mędrcami – astronomami-astrologami. Zapewne byli to ludzie wykształceni, jak na ówczesne czasy bogaci, sądząc po darach, które złożyli małemu Jezusowi. Mirra i kadzidło były darami tak cennymi jak złoto. Astrologia wtedy była częścią naukowej wizji wszechświata. Przyjęto, że ci magowie pochodzili z Arabii, bo w Biblii najczęściej krajem wschodnim określana była Arabia. Wiele mówią obrazy, które już w średniowieczu przedstawiały ich postacie. Mogły one symbolizować trzy strony świata, trzech synów Noego, ale też trzy najważniejsze rasy ludzkie.
Kacper
Miał być najmłodszym z mędrców – na większości obrazów i fresków przedstawiany jest jako postawny czarnoskóry, który nosi nakrycie głowy. Miał podarować dzieciątku mirrę, która symbolizowała człowieczeństwo i samoopanowanie.
Melchior
Drugi z trzech królów mógł być reprezentantem Azji lub Europy. Melchior przedstawiany jest często jako starzec z długą, siwą brodą i uważany za najstarszego z mędrców. W darze dla małego Jezusa przyniósł złoto – symbol królewskiej władzy.
Baltazar
Miał być przedstawicielem Azji. Na obrazach przedstawiany był wielokrotnie jako bogato odziany mężczyzna w średnim wieku o oliwkowej cerze. Baltazar miał też nosić krótką czarną brodę. Baltazar przyniósł nowonarodzonemu Jezusowi w darze kadzidło, czyli symbol boskości.
Domysły, wyobrażenia
Opisy zacnych wędrowców to zdecydowanie spekulacje, bo w biblijnych przekazach o pochodzeniu i wyglądzie mędrców nie ma praktycznie żadnych informacji. Wiadomo jedynie, że przyszli ze wschodu – jeśli tak było i założymy, że pochodzili z trzech kontynentów, nie mogli podróżować razem – raczej spotkali się u bram Betlejem. Jeśli chodzi o gwiazdę, za którą podążali królowie, różnie jest tłumaczona: jako zjawisko astronomiczne, spektakularny obiekt, który pojawił się na niebie. Figuruje tylko w jednym miejscu w Ewangelii.
Halina Kossak
