Po wielu przedstawieniach teatralnych – od literackiej klasyki przez komedie czy spektakle muzyczne – zastanawiałam się, co mogę jeszcze zaproponować miłośnikom naszego polonijnego teatru. Postanowiłam napisać spektakl teatralny o nas – Polonii w Ameryce – na podstawie autentycznych historii naszych lokalnych imigrantów. Teatr jest tym specyficznym medium, w którym najważniejszą rolą aktora jest przekazanie emocji. A nic tak nie wzbudza emocji, jak prawdziwa historia człowieka.
Często obserwuję u naszych rodaków większe wzruszenia na dźwięki czy obrazy z przeszłości, które pamiętają z Polski, niż te z aktualnych wiadomości w mediach. Ich pamięć o kraju jest niezwykle emocjonalna, ale ma już niewiele wspólnego z Polską, która istnieje teraz. Z kolei rodacy z kraju patrzą na nas głównie przez pryzmat materialny. Komunikację komplikuje jeszcze inny aspekt – nasze doświadczenia emigracyjne. To powoduje, że jesteśmy w pewnym sensie „specjalnym gatunkiem” Polaków. Opuściliśmy kraj, w którym się urodziliśmy, ale pamięć i miłość do niego nie opuściła naszych serc. Najprościej jest nas oczywiście nazwać wychodźcami, emigrantami czy z perspektywy kraju, w którym się osiedliliśmy – imigrantami. Ja jednak nazwałabym nas obywatelami świata z kodem genetycznym kraju urodzenia. Jesteśmy „iluminacją” miejsc – skąd pochodzimy i gdzie emigrujemy.
Człowiek migrował od początku swego istnienia na Ziemi. Czytamy o tym w Biblii i wielu encyklopediach. Człowiek jest z natury poszukiwaczem, odkrywcą, zdobywcą. Czasami jest to prywatny sukces wejścia na jakiś szczyt, czasami wejścia w inne realia życia. Jest to nie tylko fascynujące, ale ewolucyjne dla rozwoju całego świata. Nikt i nic tego nie zatrzyma. My, emigranci, zwróćmy uwagę na siebie. Nie oddawajmy tematu emigracji ludziom, którzy jej nie znają i traktują nas jak statystyki przechodzące przez „bramki”. I jeśli mamy odwagę powrócić do często bardzo trudnych wspomnień, opowiedzmy swoje historie takimi, jakimi były naprawdę.
Projekt „PRZYSTAŃ AMERYKA”, którego podjął się Teatr Wyobraźni Novum (opowiedz nam swoją imigracyjną historię, a przedstawimy ją w spektaklu teatralnym) powstał tak naprawdę z dwóch powodów. Pierwszy to fakt, że nic jak samo życie nie napisze lepszego scenariusza dla aktora, który poprzez swój talent i warsztat może przekazać fascynujące emocje widzom. Drugi jest znacznie smutniejszy. Większość arcyciekawych ludzkich historii, kończy się wraz z życiem bohatera. I jeśli nie ma on szczęścia być w tak zwanym „środowisku”, nikt się nie zainteresuje jego historią.
Wszyscy znamy losy imigrantów w Ameryce bardzo stereotypowo. Jednak często nie znamy powodów, dla których tutaj przybyli. Nie znamy ich wędrówki. Pierwsza część projektu nosi tytuł „UCIECZKA”. Są to niezależne opowiadania osób, które przybyły do Ameryki z bardzo różnych powodów. Ich wyciskające łzy wspomnienia uświadamiają nam, że emigracja to nie tyle determinacja na chęć poznania czegoś nowego, ile swego rodzaju katharsis – potrzeba uwolnienia się od wewnętrznego gniewu i niezgody na zastałą sytuację. Historia Barbary Gołaszewskiej pokazuje, jak człowiek potrafi zaryzykować życie, aby się wyrwać do wolności. Historia Zyty i Leszka Końskich uczy, że nie można człowieka ocenić w sposób jednoznaczny i może być on jednocześnie postrzegany jako bohater i tchórz. Historia Marie Motta uświadamia, że każdy człowiek ma własną ocenę rzeczywistości i nikt nie jest w stanie jej zmienić.
W części narracyjnej wystąpią słynni Polacy, imigranci: Helena Modrzejewska, Henryk Sienkiewicz, Tamara Łempicka oraz Czesław Miłosz. Wprowadzą oni charakterystyczną dla znanych osób atmosferę oraz nakreślą rys historyczny polskiej emigracji. Jednak to nie oni będą tematem tego wyjątkowego spektaklu – a nasi wspaniali imigranci z sąsiedztwa w stanie Connecticut.
Serdecznie zapraszam.
Dorota Kościuk-Borkowski
Autorka tekstu oraz reżyserka spektaklu
W spektaklu pt. „UCIECZKA” występują: Barbara Gołaszewska, Urszula Kalinowska, Joanna Bogacki, Zbigniew Bogacki, Ewa Badowski, Dorota Kościuk-Borkowski, Andrzej Rogalski, Danuta Botticello, Beata Toporski, Barbara Kilian-Marquess, Bogumiła Podbielski, Beata Krajewska, Elżbieta Krystek-Jones, Andrzej Borkowski
Spektakl będzie przedstawiony po polsku i angielsku, wraz z pełnym angielskim tłumaczeniem na ekranie.
- Sobota, 4 listopada 2023 – Baltic Restaurant – 237 New Britain Road, Berlin, CT 06037;
godz. 18:00 – kolacja emigracyjna, godz. 19:00 – premiera spektaklu pt. „UCIECZKA”;
Cena biletu $65 - Niedziela, 5 listopada 2023 – New England Air Museum – 36 Perimeter Road, Windsor Locks, CT 06096;
godz. 16:00 – zwiedzanie muzeum, godz. 17:00 – spektakl pt. „UCIECZKA”;
Cena biletu $35
Po zakup biletów prosimy dzwonić: (860) 374-8015; (860) 214-2885; Baltic Restaurant (860) 828-9967; Unicorn Polish Bakery – 378 Kelly Rd, Vernon, CT 06066
Bilety na spektakl w muzeum są dostępne:
- Bernat’s Polish Meat Products – 895 Meadow St, Chicopee, MA 01013
- Golemo’s Market – 43 Millbury St, Worcester, MA 01610
