23 marca br. przypadała 200. rocznica urodzin Zygmunta Fortunata Miłkowskiego, znanego pod pseudonimem Teodor Tomasz Jeż, „żołnierza i pisarza, wytrwałego działacza niepodległościowego, twórcy idei obrony czynnej i skarbu narodowego”. Miłkowski należy do najpłodniejszych polskich pisarzy, poza utworami publicystycznymi pozostawił 80 powieści (ich liczbą ustępował tylko Kraszewskiemu).
Urodzony na Podolu, uczył się i studiował w Odessie i Kijowie, gdzie organizował konspirację niepodległościową. Po wybuchu Wiosny Ludów przebywał na Węgrzech dołączając i walcząc u boku formowanego przez generała Józefa Wysockiego Legionu Polskiego. Następnie życiowe losy pokierowały go m.in. do Turcji, Anglii, Francji, na Ukrainę, do Mołdawii, Rumunii i Serbii. Walczył w Powstaniu Styczniowym, a po jego upadku przebywał i działał we Francji, a następnie w Szwajcarii. W opublikowanym w 1887 r. tekście „Rzecz o obronie czynnej i o skarbie narodowym” ostrej krytyce poddał bierną obronę i politykę ugody z zaborcami, postulując przygotowywanie się do walki zbrojnej i gromadzenie w tym celu niezbędnych środków – skarbu narodowego. Był współtwórcą założonej w Zurychu tajnej organizacji Liga Polska, której program zakładał odbudowę Polski jako demokratycznej republiki.
Zmarł 11 stycznia 1915 roku w Lozannie. Postanowieniem prezydenta RP Ignacego Mościckiego z 9 października 1933 został odznaczony pośmiertnie Krzyżem Niepodległości z Mieczami za pracę w dziele odzyskania niepodległości.
WEM
