Muzeum i Miejsce Pamięci w Sobiborze zdobyło wyróżnienie w konkursie na najlepsze europejskie muzeum roku EMYA 2024 (European Museum of the Year Award). Gala wręczenia nagród odbyła się w Portimao w Portugalii. Do konkursu nominowanych było 50 muzeów europejskich, w tym pięć z Polski.
„Jak możemy odczytać w uzasadnieniu jury: +Wykorzystanie odkrytych na miejscu przedmiotów osobistych stanowi szczególnie udaną strategię wystawienniczą dla przywracania tożsamości ofiar i człowieczeństwa+” – podało w sobotę Państwowe Muzeum na Majdanku, którego oddziałem jest Muzeum i Miejsce Pamięci w Sobiborze.
„Muzeum i Miejsce Pamięci w Sobiborze poświęcone jest 180 tys. żydowskich dzieci, kobiet i mężczyzn zamordowanych w niemieckim nazistowskim obozie zagłady w latach 1942–1943. Zabezpiecza miejsca związane z funkcjonowaniem obozu, dokumentuje jego historię, podtrzymuje pamięć o ofiarach deportowanych do Sobiboru z całej okupowanej przez III Rzeszę Europy” – poinformowała Agnieszka Kowalczyk-Nowak z działu komunikacji lubelskiego muzeum.
Tegoroczna gala wręczenia nagród odbyła się 4 maja w portugalskim Portimao. Do konkursu nominowanych było 50 muzeów europejskich, w tym pięć placówek z Polski.
Nagroda EMYA (European Museum of the Year Award) to prestiżowe wyróżnienie dla muzeów europejskich przyznawane przez Europejskie Forum Muzeów (EMF) od 1977 roku, którego celem jest nagrodzenie najcenniejszych wydarzeń w europejskim sektorze muzealnym i zachęcenie do wprowadzania innowacji w muzeach. EMF to niezależna organizacja pozarządowa, której misją jest promowanie innowacji w muzealnictwie i zachęcanie do wymiany doświadczeń i dobrych praktyk między muzeami w całej Europie. EMF działa pod auspicjami Rady Europy i realizuje wiele projektów w obszarze kultury.
Niemiecki obóz zagłady w Sobiborze powstał na przełomie kwietnia i maja 1942 r., jako drugi, po Bełżcu, ośrodek eksterminacji Żydów w ramach „Aktion Reinhardt”. Decyzja o jego budowie zapadła prawdopodobnie pod koniec października 1941 r., w związku z planowaną zagładą Żydów na terenie Generalnego Gubernatorstwa oraz deportacją tysięcy Żydów ze Słowacji na teren dystryktu lubelskiego. Obóz był położony przy linii kolejowej Lublin-Chełm-Włodawa, co umożliwiało Niemcom doprowadzanie transportów.
W lipcu 1943 r. szef SS i policji Heinrich Himmler podjął decyzję o przekształceniu obozu zagłady w Sobiborze w obóz koncentracyjny. Do tego zadania skierowano część więźniów Sobiboru i rozpoczęto prace budowlane związane z powstaniem obozu czwartego. W tym czasie wśród więźniów zawiązała się konspiracyjna grupa planująca stawienie oporu w momencie jego likwidacji. 14 października 1943 r. w obozie wybuchło powstanie. Po zabiciu kilku członków SS oraz strażników licznej grupie więźniów udało się uciec. Bunt nie objął jedynie obozu trzeciego. Do końca wojny przeżyło 50 osób.
Historycy szacują, że w obozie zagłady w Sobiborze zostało zamordowanych 180 tys. Żydów. Ponad połowę ofiar stanowili Żydzi z terenów okupowanej Polski.
Maciej Replewicz/PAP
