Bombka, najbarwniejsza dekoracja choinkowa, w niektórych regionach Polski zwana bańką, pięknie zdobi choinkę. Budzi podziw różnymi kształtami, fakturami i wzorami. Mieni się spektaklem barw, zadziwia błyskiem, cieszy oczy, a do wnętrz wprowadza świąteczną magię.
Któż z nas nie słyszał wesołej piosenki dla dzieci:
„Na gałązce choinkowej
wiszą dwa jabłuszka.
Przy jabłuszku pierwszym – pajac.
Przy drugim – kaczuszka…
Jak się okazuje, dawniej na choince zamiast bombek wisiały właśnie jabłka i orzechy, które według wierzeń były pożywieniem dla duchów zmarłych pojawiających się w czasie Święta Godów (obecnie w tym czasie obchodzimy Święta Bożego Narodzenia). Według tradycji jabłka chroniły przed chorobami oraz pomagały w sprawach miłosnych, orzechy natomiast miały zapewnić udane pożycie małżeńskie w nadchodzącym nowym roku. Wszelkie okrągłe ozdoby choinkowe w tradycji chrześcijańskiej symbolizują harmonię. Jabłka, które stały się inspiracją do stworzenia bombek, nawiązują do rajskiego owocu, którym kuszeni byli Adam i Ewa.
Pierwsze szklane bombki choinkowe powstały w 1847 roku, w miejscowości Lauscha w Niemczech. Ich twórcą był Hans Greiner, pracownik lauschańskiej huty szkła, uważany współcześnie za ojca szklanych ozdób. W tym okresie choinki bożonarodzeniowe ozdabiano przede wszystkim orzechami i owocami. Gdy Hans Greiner zorientował się, że nie wystarczy mu pieniędzy na zakup tych ozdób, zrobił je właśnie ze szkła. Szklane kule zawisły na drzewku w domu Hansa i zachwyciły domowników i sąsiadów, którzy zapragnęli udekorować swoje choinki w podobny sposób.
Fabryka, w której pracował Greiner, w kolejnych latach rozwinęła ten niezwykły pomysł i szklane ozdoby choinkowe produkuje do dnia dzisiejszego. Szybko udoskonalono technikę wytwarzania bombek, dmuchania szkła i dekorowania kulistych ozdób. Wkrótce również zaczęto produkować szklane bombki w różnych kształtach – wydmuchiwane w specjalnie przygotowanych formach. W latach 50. XIX wieku niemiecki chemik Justus von Liebig opracował technikę srebrzenia wnętrza bombki azotanem srebra – stosowaną do dnia dzisiejszego i pozwalającą na uzyskanie niezwykle eleganckich, błyszczących ozdób.
I tak szklane bombki z Niemiec podbiły świat. Najpierw trafiły do Wielkiej Brytanii, gdzie królowa Victoria osobiście doglądała przygotowań do Świąt Bożego Narodzenia, dbając o ich odpowiednią oprawę. Potem bombki szybko zaczęły popularyzować się w kolejnych krajach Europy i poza nią. Do Stanów Zjednoczonych pierwsze szklane ozdoby popłynęły pod koniec XIX wieku.
W tym samym czasie dotarły również do Polski, która najpierw sprowadzała bombki zza granicy, a następnie zaczęła sama je produkować – pierwsze fabryki specjalizujące się w wytwarzaniu bombek choinkowych powstały już na początku XX wieku. Polska to jeden z największych światowych producentów i eksporterów bombek robionych ręcznie. W czasie PRL-u w kraju działało kilkadziesiąt fabryk. Większość produkowanych tam bombek trafiała na rynek Stanów Zjednoczonych. Po upadku systemu komunistycznego i transformacji wiele fabryk upadło, ale po latach niektóre firmy wróciły do gry. Ręcznie malowane bombki są cenne i wyjątkowe, dlatego podobają się wielu zagranicznym klientom. Niemal cała ich produkcja trafia na eksport. Polska uznawana jest za potentata w produkcji tych pięknych ozdób. Polskie bombki zdobią choinki w USA, Kanadzie, Wielkiej Brytanii, Francji, Niemczech, a nawet Australii, Japonii oraz krajach skandynawskich.
Jeśli ktoś chciałby poczuć się jak prawdziwy artysta, może sam zabrać się do wykonania bombki świątecznej. Ciekawym pomysłem na bożonarodzeniową bombkę jest na przykład żarówka. Można z takiej żarówki zrobić bałwanka. Żarówkę malujemy na biało, wycinamy z czarnego papieru czarne oczy i guziki bałwanka i naklejamy na żarówkę, srebrzymy brokatem i ozdoba gotowa. Bombkę można też zrobić z małej piłeczki, którą obkleimy kolorową włóczką. Bombki czy ozdoby świąteczne można wykonać właściwie ze wszystkiego. Ciekawe też są bombki z papierowej wikliny – jest to ekologiczny materiał, który cieszy się dużym zainteresowaniem. Jest dość twardy, a jednakowo elastyczny i wytrzymały, wprost idealny na świąteczne dekoracje. Kolejnym fantastycznym pomysłem na piękną, pachnącą bombkę jest obtoczenie plastikowej przezroczystej bombki w kawie grubo mielonej, pomieszanej z brokatem.
Święta zbliżają do siebie ludzi i zachęcają do wspólnej zabawy i odpoczynku. Wykonywane dekoracji świątecznych zaowocuje cudowną świąteczną atmosferą oraz zintegruje całą rodzinę.
Życząc Państwu wspaniałych, zdrowych Świąt Bożego Narodzenia, pozwolę sobie zacytować wierszowankę: „Jak bombka na choince i gwiazdka na niebie, niech Boża Dziecina zjawi się u Ciebie!”. Bo cóż więcej w święta jest ważniejszego…
Sylwia Wadach Kloczkowska
Nauczycielka Szkoły Języka Polskiego im. św. Jana Pawła II w Bostonie
Bibliografia:
