W dniach 24-26 marca br. Joe Biden zakończył swoją trzecią podróż do Europy od objęcia urzędu prezydenta w 2021 r. Podczas pobytu w Brukseli spotkał się z przywódcami państw NATO oraz liderami Grupy 7 i Unii Europejskiej. W Polsce odwiedził amerykańskich żołnierzy 82. brygady powietrznodesantowej stacjonujące w Rzeszowie i ukraińskich uchodźców na warszawskim Stadionie Narodowym. Odbył też serię ważnych rozmów z wysokimi przedstawicielami Polski i Ukrainy. Kulminującym momentem było przemówienie na dziedzińcu Zamku Królewskiego. Wbrew militarnemu zastraszaniu przez Władimira Putina – drugi ostrzał rakietowy na strategiczny obiekt leżący blisko granicy Polski i NATO w zachodniej Ukrainie (rafineria przemysłowa w Lwowie) – wizyta Bidena uzupełniła dotychczasowe szerokie działania sojusznicze koordynowane przez USA wobec rosyjskiej wojny w Ukrainie.
Kluczowym przekazem, który Biden zakomunikował europejskim partnerom, było utrzymanie bliskiej współpracy w zakresach politycznym i gospodarczym oraz w kwestii bezpieczeństwa celem ukarania Rosji i Białorusi za wojnę, przy jednoczesnym wsparciu Ukrainy, nie pozwalając na upadek tego kraju. USA zapowiadają dostarczenie kolejnej transzy broni Ukrainie i zachęcają sojuszników do podobnych działań. Sygnalizują, że utrzymają reżim sankcji, jednocześnie nakładając na Rosję kolejne. Przekazują środki na pomoc humanitarną.
Prezydent podkreślił też niepodważalne zobowiązanie USA wobec Sojuszu Północnoatlantyckiego. Przywódcy państw NATO utworzyli cztery nowe grupy bojowe na wschodniej flance w celu zwiększenia zdolności do obrony terytorium Sojuszu. Kluczowa dla relacji transatlantyckich jest jednak rezygnacja państw członkowskich Unii Europejskiej z zakupu rosyjskich surowców energetycznych. By ułatwić swoim partnerom podjęcie decyzji, USA zapewniły dostawy gazu skroplonego (LNG) oraz inwestycje w europejską infrastrukturę energetyczną, m.in. w technologię źródeł energii odnawialnej.
Pobyt Bidena w Polsce natomiast był szczególnym dopełnieniem serii dwustronnych spotkań wysokiego szczebla członków administracji (wiceprezydenta, sekretarza stanu i obrony, szefa CIA) nad Wisłą. Wobec bezprecedensowej agresji na Ukrainie amerykańska administracja zaciska współpracę z Polską z przekonaniem, że bez niej nie da się ani pomóc Ukrainie, ani odstraszyć skutecznie Rosji. Trwałe zagrożenie ze strony Putina i skupienie uwagi administracji na Europę środkową i wschodnią stwarza szanse dla Polski do skutecznej i potencjalnie szybkiej realizacji strategicznych celów, np. stałej obecności wojsk amerykańskich na terenie kraju.
Podróż Bidena do Europy można odczytać w kontekście ideologicznego przesłania, którą realizuje – promocja demokracji i przywiązania społeczności międzynarodowej do wartości demokratycznych celem przeciwstawienia się państwom autorytarnym (Rosja i Chiny). Jest to kluczowe narzędzie polityki zagranicznej administracji, według której osiągnięcie sukcesu wymaga wspólnego zobowiązania partnerów po stronie amerykańskiej. W okresie wyborczym i w pierwszych dniach administracji Biden podkreślał, że USA są silne swoimi sojusznikami. Przemówienie w Warszawie udowodnia, jak prezydent realizuje własną politykę zagraniczną i zapowiedzi oraz wizję miejsca Stanów Zjednoczonych w świecie za pomocą uwiarygodnienia sojuszy, np. NATO. W okresie krótkoterminowym kluczowym wyzwaniem Bidena będzie utrzymanie spójności i sankcji Zachodu na Rosję, dopóki Władimir Putin nie ogłosi zawieszenia broni i rosyjskie siły zbrojne opuszczą wszystkich okupowanych terenów w Ukrainie. Przedwczesny rozejm na warunkach minimalnych negatywnie wpłynie na transatlantyckie działania przeciwstawienia się autorytaryzmowi Putina w przyszłości.
Dr Paweł Markiewicz
