Po 83 latach „Łukaszowcy” wracają do Polski. To wielka satysfakcja, a przede wszystkim wielkie dobro dla polskiej kultury – powiedział w środę wicepremier, minister kultury i dziedzictwa narodowego Piotr Gliński podczas konferencji prasowej poświęconej wystawie „Łukaszowcy. Wielki powrót”.
Piotr Gliński przypomniał, że „w 1938 r. rząd polski zamówił siedem obrazów o tematyce historycznej u grupy polskich malarzy, u tzw. Bractwa św. Łukasza”. „Malarzy, którzy malowali w specjalny sposób. Odwoływali się do pewnych konserwatywnych trendów w sztuce” – wyjaśnił.
Ocenił, że „to jest faktycznie wielki powrót”. „Tyle lat Polska starała się o to, żeby +Łukaszowcy+ wrócili i +Łukaszowcy+ są w domu” – podkreślił wicepremier.
„Ta grupa malarzy zgromadzona w Kazimierzu Dolnym nad Wisłą, w domu-pracowni Tadeusza Pruszkowskiego, stworzyła siedem wspaniałych przedstawień ważnych momentów w polskiej historii” – mówił. „Z kolei wybór tych właśnie, a nie innych tematów, był dokonany przez specjalny zespół historyków pod kierunkiem prof. Oskara Haleckiego. I te tematy miały obrazować i obrazują dokonania Polski na tle dziejów cywilizacji” – podkreślił.
Wicepremier zwrócił uwagę, że „to były takie momenty w historii, jak Zjazd Gnieźnieński, spotkanie Ottona z Bolesławem Chrobrym u grobu św. Wojciecha”. „Z drugiej strony Wiktoria Wiedeńska, a także Konstytucja 3 Maja czy Konfederacja Warszawska” – powiedział. „Bardzo różne i bardzo istotne, ważne momenty w polskiej historii przedstawione w sposób szczególny, artystycznie w sposób niepowtarzalny” – wyjaśnił.
„To całe zamówienie było przeznaczone do wyposażenia polskiego Pawilonu na Wystawie Światowej w Nowym Jorku, która została otwarta w 1939 r. Niestety, wojna spowodowała, że te obrazy nigdy nie powróciły do Polski. Znalazły się w Syracuse, w Le Moyne College” – powiedział. „Przez 83 lata Polska nie mogła odzyskać tych obrazów. I wreszcie, dzięki usilnym staraniom wielu osób, wielu instytucji, także Polonii – trzeba jasno powiedzieć, życzliwości w pewnym momencie ze strony kierownictwa Le Moyne College, m.in. pani dyrektor biblioteki, gdzie obrazy były zdeponowane, gdzie wisiały na ścianach (…) – mogliśmy, jako państwo polskie odzyskać +Łukaszowców+” – wyjaśnił prof. Gliński.
„Ważne jest także to, żeby wspomnieć, iż te obrazy zostały specjalną umową prawną przekazane Polsce i przekazane do Muzeum Historii Polski” – podkreślił. „Ponieważ siedziba Muzeum Historii Polski jest w tej chwili budowana – pokazujemy je na razie w Muzeum Narodowym w Warszawie. Mam nadzieję, że w przyszłym roku będziemy mogli już zaprezentować obrazy +Łukaszowców+ na wystawie stałej Muzeum Historii Polski” – wyjaśnił szef resortu kultury.
Wicepremier zwrócił uwagę, że obok obrazów „Łukaszowców” na wystawie w Muzeum Narodowym „mamy także wspaniałe makaty utkane przed wojną jeszcze na poprzednią Wystawę Światową do Paryża według projektu Mieczysława Szymańskiego”. Dodał, że „wszystkie dzieła sztuki, o których mówił, są po renowacji”.
„Bardzo się cieszymy, że to wielkie dziedzictwo polskiej sztuki, polskiej kultury wróciło wreszcie po tylu latach do Polski” – zaznaczył. „Jeszcze raz wielkie podziękowania dla wszystkich, którzy się do tego przyczynili. I dziękuję także panu dyrektorowi (Łukaszowi) Gawłowi za to, że Muzeum Narodowe wspaniale współpracuje ze wszystkimi innymi naszymi instytucjami, także udostępnia swoje powierzchnie na prezentację tej niepowtarzalnej wystawy” – powiedział prof. Gliński.
„Planujemy później prezentację (tych prac – PAP) także w innych miejscach w Polsce. Bo +Łukaszowcy+ są związani choćby z Kazimierzem Dolnym. Tam mamy świetne Muzeum Nadwiślańskie” – zapowiedział. „Ale, jak mówię, dom +Łukaszowców+ będzie w Muzeum Historii Polski, co też jest chyba symboliczne i znaczące” – zaznaczył Piotr Gliński.
Wystawa „Łukaszowcy. Wielki powrót” zostanie otwarta dla zwiedzających 29 września. Na ekspozycję składa się siedem panoramicznych obrazów i cztery makaty, które to dzieła w latach 1939-1940 stanowiły serce pawilonu polskiego na Wystawie Światowej w Nowym Jorku. Autorami obrazów była unikalna grupa malarska: Bractwo św. Łukasza, zwane popularnie „Łukaszowcami”.
Grzegorz Janikowski, Anna Kruszyńska/PAP
