1 sierpnia 1944 r. wybuchło Powstanie Warszawskie. Ta największa akcja zbrojna podziemia w okupowanej przez Niemców Europie stała się symbolem heroizmu Polaków i ich umiłowania wolności. Celem powstańców było wyzwolenie Warszawy z rąk Niemców i utworzenie w niej ośrodka polskiej władzy państwowej przed oczekiwanym wkroczeniem wojsk sowieckich.
Niezależnie od politycznych i strategicznych celów mieszkańcy Warszawy, umęczeni niemieckim terrorem, stanęli do walki, której efektem miało być wyzwolenie miasta i przywrócenie wolności jego mieszkańcom – wolności po pięciu latach naznaczonych ludzkimi tragediami: od pierwszych bombardowań w czasie kampanii wrześniowej, przez uliczne łapanki i policyjne aresztowania, masowe egzekucje i zsyłki do obozów koncentracyjnych po zbrodnie popełniane na ludności żydowskiej w warszawskim getcie i w trakcie jego likwidacji…
Gdy wybiła godzina „W”, 1 sierpnia 1944 r. o godzinie 17.00, ludność Warszawy stanęła do zbrojnej walki ze znienawidzonym okupantem o wolność swoją i swojego miasta.
Dysproporcja sił między powstańcami a oddziałami niemieckimi była jednak zbyt wielka. Wbrew kalkulacjom przywódców powstania udzielenia pomocy walczącej Warszawie odmówili Sowieci, którzy wstrzymali ofensywę Armii Czerwonej. Pomoc zachodnich aliantów w formie m.in. zrzutów broni i wyposażenia okazała się niewystarczająca. Po 63 dniach walki Powstanie Warszawskie upadło.
Ofiara poniesiona przez powstańców, ludność cywilną Warszawy, a także przez samo miasto – niemal zrównane z ziemią przez Niemców – nie poszła jednak na marne. Powstanie Warszawskie stało się symbolem walki o wolność, a jego bohaterowie wzorem dla kolejnych pokoleń.
W 2009 r. Sejm ustanowił 1 sierpnia Narodowym Dniem Pamięci Powstania Warszawskiego. Ustawa o ustanowieniu tego dnia świętem państwowym uchwalona została z inicjatywy ówczesnego prezydenta Lecha Kaczyńskiego. Od 2010 r. corocznie 1 sierpnia obchodzony jest jako polskie święto państwowe. Główne obchody odbywają się w Warszawie, która co roku o godzinie 17.00 zamiera – zatrzymują się samochody, tramwaje, ludzie, słychać dźwięk syren – godzina „W” wybija po raz kolejny, niesie się echo historii…
WEM
Powstanie Warszawskie w liczbach: 63 dni chwały i tragedii
- 63 dni – tyle trwało powstanie, które rozpoczęło się 1 sierpnia 1944 r. i zakończyło się 2 października 1944 r.
- 45 tys. osób – tylu żołnierzy Armii Krajowej i innych polskich formacji brało udział w powstaniu.
- 16-18 tys. osób – według szacunków tylu powstańców straciło życie w walkach o stolicę.
- 25 tys. osób – tyle powstańców zostało rannych.
- 150-180 tys. osób – szacunkowo tyle ofiar cywilnych pochłonęło powstanie.
- 12 ton – tyle popiołów podchodzących ze spalonych zwłok zamordowanych Polaków zebrano na Woli.
- 10 tys. hitlerowców – tylu z nich według szacunków zginęło podczas tłumienia powstania.
- 72 proc. zabudowy mieszkalnej, 90 proc. zabytków – to skala zniszczeń Warszawy.
„Do Powstańca”
„Pamiętaj: nie wolno ci zwątpić
w wolność, co przyjdzie, choćbyś padł.
Pamiętaj, że na ciebie patrzy
ogromny i zdumiony świat.
(…)
I wiedz że krokiem w nędznym bucie
Jak pomnik dziś w historię wrastasz
I wiedz że w sercu Twoim bije
Uparte serce tego miasta.”
Wiersz „Do Powstańca” to swoisty żołnierski apel autorstwa Stanisława Marczaka-Oborskiego. Był on jednym z tych poetów, którzy w okresie Powstania Warszawskiego czynnie zaangażowali się w walki. Marczak-Oborski aktywnie działał dla ojczyzny już w czasie kampanii wrześniowej, a w sierpniu 1944 roku stanął do walki u boku kolegów z batalionu Armii Krajowej „Kiliński”. Wiersz „Do Powstańca” powstał pod koniec sierpnia, gdy powstanie zaplanowane na najwyżej parę dni trwało już niemal miesiąc.
