24 marca w Polsce obchodzony jest Narodowy Dzień Pamięci o Polakach Ratujących Żydów podczas II wojny światowej. Datę tę wybrano ze względu na przypadającą tego dnia rocznicę mordu na rodzinie Ulmów, rozstrzelanych w Markowej na Podkarpaciu za ukrywanie żydowskich rodzin Goldmanów i Grűnfeldów, razem z tymi, którym śpieszyli na pomoc. Święto zostało ustanowione z inicjatywy prezydenta Andrzeja Dudy w 2018 roku.
Małżeństwo Ulmów zostało zaliczone do grona Sprawiedliwych wśród Narodów Świata, a w 2010 r. uhonorowane pośmiertnie Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski przez prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego. W 2003 r. rozpoczął się proces beatyfikacyjny rodziny Ulmów. W Markowej działa obecnie Muzeum im. Rodziny Ulmów, powstałe z inicjatywy i przy udziale Instytutu Pamięci Narodowej.
Podczas tegorocznych uroczystości na Ścianie Pamięci na terenie Muzeum im. Rodziny Ulmów zostały odsłonięte tablice upamiętniające członków tzw. grupy Ładosia, która w czasie II wojny światowej zajmowała się wytwarzaniem paszportów z krajów latynoamerykańskich, przekazywanych następnie Żydom europejskim dla uratowania ich przed zagładą. Grupę tworzyli między innymi polscy dyplomaci: ambasador RP w Bernie Aleksander Ładoś, jego zastępca Stefan Ryniewicz, konsul Konstanty Rokicki i Juliusz Kuehl. Należał do niej także poseł na Sejm II RP Abraham Silberschein oraz przedstawiciel organizacji żydowskich Chaim Eiss. Podczas wystąpień przypomniana została m.in. historia grupy Ładosia oraz zasługi jej członków.
Po uroczystości uczestnicy udali się na cmentarz w Markowej, gdzie złożono kwiaty na grobie rodziny Ulmów oraz grobach innych mieszkańców tej miejscowości, którzy pomagali Żydom w czasie okupacji niemieckiej. Na zakończenie obchodów w Markowej w tamtejszym kościele św. Doroty została odprawiona msza św. w intencji Polaków ratujących Żydów podczas II wojny światowej i o beatyfikację Sług Bożych – Rodziny Ulmów pod przewodnictwem ks. abp. Adama Szala.
W obchodach wzięli udział m.in. ambasador Polski we Włoszech i córka gen. Andersa Anna Maria Anders, dr Mateusz Szpytma, wiceprezes IPN oraz minister Adam Kwiatkowski, który w imieniu głowy państwa złożył wieniec na grobie rodziny Ulmów oraz odczytał list prezydenta.
Zwieńczeniem obchodów był koncert pt. „Psalmy Pokoju i Pojednania”, poświęcony polskim Sprawiedliwym wśród Narodów Świata, który odbył się w Filharmonii Podkarpackiej im. A. Malawskiego w Rzeszowie. Wydarzeniu towarzyszyła modlitwa ekumeniczna z udziałem arcybiskupa przemyskiego Adama Szala, biskupa rzeszowskiego Jana Wątroby i naczelnego rabina Polski Michaela Schudricha. Modlono się także o pokój na Ukrainie.
Według danych izraelskiego Instytutu Yad Vashem Polacy tworzą największą grupę Sprawiedliwych spośród obywateli 51 krajów świata. Jest ich ponad 7,100 i stanowią niemal 26 proc. uhonorowanych.
WEM
