Polska nawiązała współpracę z EWG (poprzedniczką UE) wkrótce po obaleniu komunizmu. Już we wrześniu 1989 roku nasze władze podpisały pierwszy układ o handlu i współpracy. Ruszył wtedy program PHARE – Poland and Hungary: Assistance for Restructuring their Economies. Wkrótce jednak skrót PHARE stał się nazwą własną programu „Phare”, gdy dołączyły doń kolejne państwa wyrywające się z bloku komunistycznego – Bułgaria, Czechosłowacja, a później także Rumunia, Albania i państwa bałtyckie.
Do przystąpienia było jednak jeszcze daleko. ZSRR, a później od 1991 r. Rosja stale powtarzała sprzeciw wobec wejścia jej dawnych satelitów w struktury EWG i NATO. Trzeba też przyznać, że widoczna przepaść gospodarcza i kulturowa między tymi krajami a EWG wywoływała w państwach zachodnich sceptycyzm wobec szybkiego przyjęcia nowych członków. W 1993 EWG przygotowała tzw. kryteria kopenhaskie, określające w dość ogólny sposób warunki graniczne, które musiały spełnić państwa aspirujące do stania się częścią Wspólnot Europejskich. Społeczeństwo polskie, jak i elity były dość jednomyślnie zgodne w dążeniu do integracji z Europą Zachodnią, lecz w początkach lat dziewięćdziesiątych przystąpienie do EWG jawiło się jeszcze jako coś odległego i niezbyt pewnego. Prezydent Lech Wałęsa wysuwał nawet koncepcję EWG-bis – stworzenia alternatywnej wobec EWG wspólnoty państw Europy Środkowej. Jednak w 1994 roku Polska złożyła formalny wniosek o przyjęcie do (już wtedy) UE.
W 1997 r. rozpoczęły się formalne negocjacje w sprawie przystąpienia Polski do UE. W latach 1997-2001 prowadził je Jan Kułakowski, a za rządów SLD 2001-2004 Jan Truszczyński. W 2000 r. podpisano traktat nicejski, który ustalał „ustrój” UE po przyjęciu dziesięciu nowych członków. To właśnie do ustaleń tego traktatu odwoływał się Jan Rokita, głosząc w 2003 r. z sejmowej trybuny hasło „Nicea albo śmierć”. W Brukseli pracowano wtedy nad traktatem konstytucyjnym dla UE (nie został on ratyfikowany), zmieniającym liczbę mandatów w Parlamencie Europejskim na niekorzyść Polski w stosunku do innych „dużych krajów”.
Negocjacje Polski z UE zakończyły się sukcesem już 13 grudnia 2002, na szczycie w Kopenhadze. W 2003 traktat został ratyfikowany – w Polsce nastąpiło to za sprawą referendum w dniach 7-8 czerwca: 77,45% głosów było na „tak”, zaś frekwencja wyniosła 58,85%. Z dniem 1 maja 2004 Polska stała się państwem członkowskim Unii Europejskiej.
Ł. W.
muzhp.pl
