21 maja każdego roku przypada wyjątkowy dzień dla wszystkich miłośników wszechświata oraz badań nad nim. Świętujemy wtedy Międzynarodowy Dzień Kosmosu, który ma na celu celebrację dotychczasowych odkryć oraz jak najszersze, ciągłe rozpowszechnianie osiągniętej wiedzy wśród innych ludzi.
Pomysłodawcą, który zapoczątkował świętowanie akurat tego dnia, jest amerykańska firma Lockheed Martin, która od wielu lat współpracuje z NASA w dziedzinie, między innymi, tworzenia części do promów kosmicznych, a także wysokobudżetowego planu budowy załogowego statku kosmicznego Orion. Firma Lockheed Martin obchodziła Dzień Kosmosu w 1997 roku z zamiarem, aby było to wydarzenie jednorazowe. Jednak w 2001 roku, dzięki wsparciu byłego astronauty i senatora USA Johna Glenna, dzień ten stał się Międzynarodowym Dniem Kosmosu. Święto szybko zyskało aprobatę NASA.
Obchody mają rozgłosić daleko idące odkrycia w kosmosie, aby przyciągnąć innych ludzi i zachęcić ich do poznawania astronomii. Taki dzień jest świetną okazją do pewnych podsumowań: co już dokładnie wiemy, co mieliśmy okazję zaobserwować oraz co wykryły czułe sprzęty stworzone przez człowieka na przestrzeni wielu lat analiz i badań kosmosu.
Warto wiedzieć, że kosmos to niezwykłe miejsce, które odsłania swoje piękno i tajemnice dzięki teleskopom kosmicznym Hubble’a i Webba. Pełno w nim galaktyk oraz mgławic, w których rodzą się i umierają gwiazdy. Wszechświat to miejsce, gdzie dochodzi do niezwykle spektakularnych zjawisk, jak dynamiczne atmosfery planet, wybuchy supernowych czy kolizje galaktyk.
Aby przybliżyć sobie poznanie kosmosu oraz świętować Międzynarodowy Dzień Kosmosu warto wybrać się z wizytą do planetarium. Jest to miejsce z tak zwanym projektorem gwiazdowym, służącym do odtwarzania wyglądu nieba w różnych szerokościach geograficznych oraz ruchów ciał niebieskich, a także zespół urządzeń i obiektów przeznaczonych do nauczania i popularyzacji astronomii.
Projektor zajmuje centralne miejsce na sali, a wokół niego znajdują się fotele, w których siedząc wygodnie oglądamy seanse. Nad naszymi głowami pojawiają się tysiące gwiazd i kosmiczne animacje. Opowieść prowadzi dla nas narrator, a całości dopełnia muzyka.
Oprócz prezentacji nocnego nieba w planetarium można zobaczyć również projekcje filmów astronomicznych i wizualizacje zjawisk kosmicznych.
Tak więc świętując Dzień Kosmosu 2024 zachwycamy się tym, jak bliski stał się kosmos, ale jednocześnie wiemy, jak wiele jest jeszcze do odkrycia.
Ciekawostki o kosmosie:
- W przestrzeni kosmicznej człowiek staje się wyższy. Dzieje się tak, ponieważ grawitacja nie popycha cię w dół. Na stacji kosmicznej możesz być nawet do 5 cm wyższy.
- Aż milion planet takich jak Ziemia mógłby się zmieścić w jednym słońcu, a Słońce jest uważane za gwiazdę tylko średniej wielkości.
- Przez lata uważano, że Ziemia jest jedyną planetą w naszym układzie słonecznym z płynną wodą. Niedawno NASA (czyli Narodowa Agencja Aeronautyki i Przestrzeni Kosmicznej w Ameryce) ujawniła dowody na to, że na Marsie jest także sporadycznie płynąca woda.
- Wskaźniki na Marsie wykazują skrajne zmiany temperatury w tym samym dniu. Wenus jest najgorętszą planetą w naszym układzie słonecznym – jej temperatura powierzchni wynosi jakieś 500 stopni Celsjusza. Neptun ma najszybsze w historii prędkości wiatru, które osiągają zdumiewającą prędkość 2,500 kilometrów na godzinę.
- Księżyc zdaje się mieć więcej kraterów niż Ziemia, ponieważ ma o wiele mniej naturalnej aktywności. Ziemia nieustannie przekształca swoją powierzchnię poprzez trzęsienia ziemi, erozję, deszcz, wiatr i rośliny rosnące na powierzchni, podczas gdy Księżyc ma bardzo mało warunków pogodowych, aby zmienić swój wygląd.
- Najwyższa góra znana człowiekowi znajduje się na asteroidzie zwanej Vesta. Mierzy 22 km wysokości, a tym samym jest trzykrotnie wyższa niż nasz ziemski Mount Everest.
- Złom kosmiczny to dowolny ludzki obiekt otaczający Ziemię, który już nie służy pożytecznemu celowi. Naukowcy szacują, że dziś jest około pół miliona sztuk śmieci kosmicznych, w tym fragmentów rakiet i satelitów oraz przedmiotów codziennego użytku, takich jak klucze zrzucone podczas budowy Międzynarodowej Stacji Kosmicznej.
Sylwia Wadach-Kloczkowska
Nauczycielka Szkoły Języka Polskiego im. św. Jana Pawła II w Bostonie
Bibliografia:
