– Prześladowania mniejszości polskiej na Białorusi są niedopuszczalne – to fragment oświadczenia Kongresu Polonii Amerykańskiej w sprawie represji, jakie reżim Aleksandra Łukaszenki zastosował wobec działaczy prodemokratycznych: Andżeliki Borys, Andrzeja Poczobuta i Anny Paniszewa. Solidarna z Polakami na Białorusi jest niemal cała światowa Polonia.
Represje wobec Polaków białoruski reżim rozpoczął 12 marca br. Tego dnia zatrzymana została Anna Paniszewa – koordynatorka Forum Polskich Inicjatyw Lokalnych Brześcia i Obwodu Brzeskiego. Powodem były szkolne obchody… Dnia Żołnierzy Wyklętych. Aresztowani zostali również działacze Związku Polaków na Białorusi (ZPB) – największej w tym kraju organizacji mniejszości polskiej. Pretekstem do zatrzymania Andrzeja Poczobuta – dziennikarza i członka Zarządu Głównego ZPB, a także Ireny Biernackiej (szefowa oddziału ZPB w Lidzie) i Marii Tieszkowskiej (szefowa ZPB w Wołkowysku) była sprawa karna o „podżeganie do nienawiści”. Z kolei prezes ZPB Andżelika Borys została aresztowana za „organizację nielegalnej imprezy masowej”, którą według reżimu Łukaszenki był doroczny jarmark Grodzieńskie Kaziuki.
Zakładnicy
Dla wszystkich było jasne, że takie działania reżimu to represje za działalność na rzecz prodemokratycznych zmian na Białorusi. Symboliczny był dzień zatrzymania Poczobuta – w 103. rocznicę powstania niezależnej Białoruskiej Republiki Ludowej. Dzień ten uznawany jest przez prodemokratyczną białoruską opozycję za święto niepodległości, którego z kolei nie uznaje reżim Aleksandra Łukaszenki.
– Nie zgadzamy się na takie traktowanie Polaków. Apelujemy do władz białoruskich, ażeby przestały szykanować Polaków, żeby przestały traktować Polaków jak zakładników – oświadczył premier Mateusz Morawiecki, wzywając do zajęcia się tą sprawą przez Unię Europejską.
– Oczekujemy, że Białoruś dotrzyma swoich międzynarodowych zobowiązań w zakresie ochrony mniejszości narodowych oraz poszanowania praw człowieka i podstawowych wolności. Wzywamy białoruskie władze do natychmiastowego uwolnienia pani Borys i pana Poczobuta – poinformowała Komisja Europejska. Z kolei szef europejskiej dyplomacji Josep Borrell stwierdził, że władze w Mińsku „wzięły na celownik Związek Polaków na Białorusi”.
Stanowcze „nie”
W podobnym tonie bardzo szybko wypowiedziały się liczne środowiska polonijne na całym świecie, w tym w Stanach Zjednoczonych. W specjalnym oświadczeniu Kongres Polonii Amerykańskiej potępił i wyraził ubolewanie z powodu aresztowania polskich działaczy.
„Stanowczo wzywamy reżim Łukaszenki do uwolnienia niesprawiedliwie aresztowanych Polaków. Kongres Polonii Amerykańskiej solidaryzuje się z polskimi więźniami oraz wszystkimi innymi miłującymi wolność Białorusinami, niesprawiedliwie więzionymi i prześladowanymi za działalność na rzecz wolności i demokracji na Białorusi” – napisał prezes KPA Frank J. Spula.
Podobny apel do białoruskich władz, w tym do ambasadora i konsula generalnego Białorusi w USA, wystosowała Centrala Polskich Szkół Dokształcających w Ameryce.
„Apelujemy o zaprzestanie prześladowań i szykan wobec przedstawicieli mniejszości polskiej. Apelujemy o poszanowanie tradycji i praw mniejszości narodowych. Apelujemy o zaprzestanie represji wobec Polaków mieszkających na Białorusi. Działalność internowanych osób dotyczy przede wszystkim działalności oświatowej, podtrzymuje polskie tradycje, dziedzictwo historyczne i język przodków. Wychowuje w duchu tolerancji i wielokulturowości. Mniejszości, a w tym mniejszość polska, zasługują na traktowanie z szacunkiem. Ich działanie jest dobrem narodowym, które wzbogaca kraj i jego kulturę. Grupy etniczne wzbogacają kultury państw na całym świecie. Szykanowanie mniejszości polskiej jest pogwałceniem norm międzynarodowych” – czytamy w Polonijnym Apelu Nauczycieli Wschodniego Wybrzeża USA.
Zarząd CPSD napisał również, że aresztowanie przedstawicieli mniejszości polskiej „jest bardzo niepokojące i wskazuje na reżim wobec mniejszości i naruszenie międzynarodowych zobowiązań o ochronie mniejszości”. „Apelujemy do władz białoruskich o zaprzestanie represji i uwolnienie aresztowanych” – dodano.
Polonijna Solidarność
Działania wymierzone w lidera Związku Polaków na Białorusi Andżelikę Borys oraz polską mniejszość na Białorusi potępiło również Stowarzyszenie Wspólnota Polska. „Aresztowanie, a późniejsze skazanie, Pani Andżeliki Borys, wybranej 20 marca 2021 r. po raz kolejny na prezesa Związku Polaków na Białorusi, są wymierzone w społeczność polską” – czytamy w oświadczeniu Zarządu Krajowego SWP. „Prosimy Polaków i Polonię z całego świata o solidarność z Panią Prezes Związku Polaków na Białorusi Andżeliką Borys i polską mniejszością na Białorusi.
Wyrazy tej solidarności spłynęły z całego świata. Rada Polonii Świata zrzeszająca 40 organizacji polskich i polonijnych z całego świata pragnie wyrazić swoją solidarność z Andżeliką Borys, Prezes Związku Polaków na Białorusi. Jesteśmy pełni podziwu dla jej uzasadnionej determinacji i braku zgody na to, co oferuje obecna władza. Każdy człowiek ma prawo do uczciwego i sprawiedliwego procesu. Wierzymy, że Andżelika Borys niedługo będzie uwolniona przez władze Białorusi. Wyrażamy nasze poparcie i ślemy słowa otuchy dla Pani Andżeliki Borys” – czytamy w oświadczeniu Prezydium Rady Polonii Świata, wystosowanym w Toronto 25 marca br.
Oburzenie decyzją rządu białoruskiego wymierzoną w mniejszość polską na Białorusi wyraziły też inne polonijne organizacje, m.in. Związek Polaków Ukrainy, Federacja Organizacji Polskich na Ukrainie, Stowarzyszenie Naukowców Polaków Litwy, Konwent Organizacji Polskich w Niemczech, Kongres Polaków w Republice Czeskiej, Wspólnota Polskich Organizacji w Austrii „Forum Polonii”, Związek Polaków w Armenii, Kongres Polonii Kanadyjskiej, Rada Naczelna Polonii Australijskiej czy Polonia w São Paulo.
Arkadiusz Rogowski
