Narada rady bezpieczeństwa Federacji Rosyjskiej 21 lipca br. była kolejną okazją dla prezydenta Władimira Putina do wygłoszenia osobistej lekcji historii, tym razem w odpowiedzi na decyzję Polski o zwiększeniu obecności sił zbrojnych w okolicach granicy z Białorusią. O ile Mińsk stał się strategicznym zbrojnym przyczółkiem Kremla na granicy z NATO i Unią Europejskiej, Polska i Sojusz Północnoatlantycki zmierzą się z nowymi zagrożeniami ze strony Rosji na wschodzie – rozmieszczenie borni nuklearnej na Białorusi oraz przemieszczenie najemników Grupy Wagnera do tego kraju.
W swojej lekcji Putin twierdził, że decyzja Warszawy o skierowaniu wojska na wschód kraju jest krokiem ku realizacji swoich polityczno-militarnych planów związanych z zajęciem i zaanektowaniem historycznych ziem (leżących obecnie na zachodniej Białorusi i Ukrainie), które Polska de facto straciła na mocy paktu Ribbentrop-Mołotow, a de iure po drugiej wojnie światowej. Według rosyjskiego prezydenta Polska nigdy nie pogodziła się z utratą tych terenów, ciągle prowadząc polityczne intrygi celem poszerzania swoich wpływów na obszary Litwy, Białorusi i Ukrainy przed dokonaniem zbrojnego ataku na Rosję.
Opierając swoje stwierdzenia o klasyczną rosyjsko-sowiecką narracją przeszłości, Putin dodał, że niepodległość i państwowość, którą Polska straciła w 1939 r., została przywrócona głównie dzięki Związkowi Sowieckiemu. Dodał, że zachodnie ziemie, które otrzymała powojenna Polska, były podarunkiem Stalina – insynuując, że naród Polski jest niewdzięczny za ten gest sąsiedzkiej dobrej woli sowieckiego wodza.
Nie bez kozery Putin wygłosił lekcję historii w przeddzień obecnie już mało pamiętanego w wolnej Polsce wydarzenia, które ugruntowało imperialne panowanie Moskwy nad Wisłą. 22 lipca 1944 r. w Chełmie Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego (PKWN) – twór, który w planach Stalina odegrał rolę podległego mu rządu na terenach centralnej i wschodniej Polski zajmowanych przez Armię Czerwoną – ogłosił w formie manifestu cele Kremla wobec terytorialnego okrojenia i politycznego zwasalizowania powojennej Polski. Nawiązując do symbolicznego dnia 22 lipca, kiedy poddano Polskę imperium Stalina, obchodzono co roku od 1945 do 1989 r. najważniejsze „święto” państwowe Polski Ludowej, tzw. Narodowe Święto Odrodzenia Polski.
Polityka historyczna Putina jest szerszym element ideologii putinizmu, w którym reinterpretowanie przeszłości służy rosyjskim przekonaniom mocarstwowym m.in. ku uproszczeniu drogi do odtworzenia wyznaczonej zony rosyjskiej dominacji politycznej. Putin dąży do bycia współczesnym Stalinem, który będzie handlował i targował zdobytymi terenami i podbitymi narodami podczas nowej geopolitycznej reorganizacji Europy. Tocząca się wojna o terytorialne okrojenie i podbicie Ukrainy oraz zwasalizowanie Białorusi są krokami zmierzającymi do utrzymania niezbędnego jądra przyszłego imperium w orbicie Moskwy. Zwiększa się ryzyko eskalacji napięcia przez Putina wobec krajów Europy środkowo-wschodniej, a dla Polski, NATO i Zachodu stanowi to wyzwanie w obszarach podejścia do strategii kolektywnej obrony i odstraszania agresywnej Rosji.
Dr Paweł Markiewicz
Historyk i dyrektor wykonawczy biura Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych w Waszyngtonie D.C.
