Post dobiega końca, co oznacza, że wierni są coraz bliżej przeżywania misterium paschalnego Chrystusa. Rozpocznie się ono w Wielki Czwartek. Post zakończy liturgia Wielkiego Czwartku i Wieczerzy Pańskiej. A wszystko to na Jego pamiątkę…
Wielki Czwartek to czas, w którym wierni wspominają i kontemplują wydarzenia przedednia męki Jezusa – od wieczerzy z uczniami, przez ustanowienie Najświętszej Ofiary i sakramentu kapłaństwa, po udrękę w Ogrojcu i ostatecznie pojmanie Chrystusa. Czas ten przepełniony jest symboliką. Wiąże się ona nie tylko z oczekiwaniem dokonania się Triduum Paschalnego, ale i wydarzeniami Wielkiego Czwartku.
Ostatnia Wieczerza
Podstawą przeżywania wydarzeń Wielkiego Czwartku jest wspomnienie Ostatniej Wieczerzy. Z jednej strony była „tylko” ostatnią wspólną uczta Chrystusa z jego uczniami, czasem, w którym przekazał im testament i pozostawił zapowiedź swojej obecność w sakramentach ustanowionej tego wieczora Eucharystii. Równocześnie wieczerza była wychwalaniem Boga, radosnym przeżywaniem i świętowaniem wyprowadzenia Narodu Wybranego z niewoli egipskiej. Zgodnie z żydowskim zwyczajem była to Pascha, w trakcie której celebrowano na nowo zwycięstwo Boga, widome objawienie jego mocy. Ten radosny nastrój przeniesiony został także na Ostatnią Wieczerzę w jej kontekście pożegnalnym – nie było w niej miejsca na smutek. Słowa Jezusa „Gorąco pragnąłem spożyć tę Paschę z wami, zanim będę cierpiał” zawarte w Ewangelii wg św. Łukasza były wyrazem objawienia się pełni miłości Boga – widocznego także w wyjściu izraelitów z niewoli egipskiej.
Ustanowienie Eucharystii
Ostatnia Wieczerza upamiętniana w celebracji Wielkiego Czwartku, zgodnie z przekazem zawartym w Ewangelii wg św. Łukasza, była także momentem ustanowienia Eucharystii. „Następnie wziął chleb, odmówiwszy dziękczynienie połamał go i podał mówiąc: «To jest Ciało moje, które za was będzie wydane: to czyńcie na moją pamiątkę!». Tak samo i kielich po wieczerzy, mówiąc: «Ten kielich to Nowe Przymierze we Krwi mojej, która za was będzie wylana” – tymi słowami Chrystus nie tylko ustanowił sprawowanie Eucharystii, ale i przypisał nowy charakter Passze, czyniąc ją nie tylko celebracją wyjścia z niewoli egipskiej, ale i odkupienia grzechów, które dokonać się miało dzięki jego krwi i ciału. Symbolem miłości Boga, objawionej w trakcie wieczerzy, był akt umycia nóg uczniom przez Jezusa. Stało się ono wyrazem zgody na zbawienie – „Jeśli Cię nie umyję, nie będziesz miał udziału ze Mną”.
Liturgia Wielkiego Czwartku
Obchodom Wielkiego Czwartku towarzyszy także liturgia. Składa się na nią msza święta sprawowana w godzinach porannych w kościołach katedralnych przez biskupa diecezjalnego i prezbiterów. W jej trakcie poświęcane zostają nowe oleje, które będą używane do namaszczeń w czasie chrztu, bierzmowania, sakramentu kapłaństwa oraz podczas namaszczeniu chorych. Ponadto w czasie jej odprawiania dokonuje się odnowienie przyrzeczeń kapłańskich. Ta poranna msza nazywana jest Mszą Krzyżma.
Drugą mszą odbywającą się w Wielki Czwartek – choć należącą już do obchodów Wielkiego Piątku, zgodnie z judaistyczną rachubą czasu – jest uroczysta wieczorna Msza Wieczerzy Pańskiej. Odbywa się ona w kościołach parafialnych i równocześnie rozpoczyna obchody Triduum Paschalnego, jak i kończy Wielki Post. Jest ona przepełniona symbolami i obrzędami związanymi z Ostatnią Wieczerzą. Jednym z nich jest tradycyjne umywanie nóg, zwane „mandatum novum” – zgodnie ze słowami Chrystusa z Ewangelii wg św. Jana „przykazanie nowe daję wam, abyście się wzajemnie miłowali”. W trakcie Mszy Wieczerzy Pańskiej, po modlitwie odmawianej po przyjęciu komunii, następuje przeniesienie Najświętszego Sakramentu. Symbolizuje ono drogę Jezusa na Górę Oliwną, pojmanie go i więzienie aż do procesu. Adoracja Najświętszego Sakramentu trwa do północy. Wierni w tym czasie modlą się i śpiewają. Po liturgii Wielkiego Czwartku wypełniany jest kolejny z obrzędów związanych z nim – obnażenie ołtarza, z którego zdejmuje się lichtarze, krzyż, obrus i kwiaty. Jest to symbol końca wieczerzy, odarcia Jezusa z szat oraz opuszczenia go. Po zakończeniu obchodów tabernakulum pozostaje puste i otwarte, a wieczna lampka zgaszona…
Anna Miler
