Pierwsze udokumentowane igrzyska olimpijskie miały miejsce w 776 roku przed naszą erą w Olimpii – greckim mieście, któremu zawdzięczają swoją nazwę. W XIX wieku na fali zainteresowania kulturą antyczną zaczęto podejmować działania na rzecz wskrzeszenia starożytnego wydarzenia. I tak w kwietniu 1896 roku w Atenach odbyły się pierwsze igrzyska w czasach nowożytnych. W zawodach wystąpiło 241 zawodników z 14 krajów, którzy rywalizowali w 43 konkurencjach z 9 dyscyplin (gimnastyka, kolarstwo, lekkoatletyka, pływanie, podnoszenie ciężarów, strzelectwo, szermierka, tenis i zapasy). Byli to wyłącznie mężczyźni. Pierwsze kobiety dopuszczono do udziału w zawodach w 1900 roku (22 na 997 uczestników).
Pierwsze igrzyska olimpijskie z oficjalnym udziałem polskiej reprezentacji to dopiero zawody w 1924 roku w Paryżu (brązowy medal w jeździectwie dla Adama Królikiewicza i srebro drużyny kolarskiej). Polacy na igrzyskach olimpijskich występowali już jednak wcześniej – w barwach zaborców lub krajów, do których wyemigrowały ich rodziny. Pierwszym był szermierz Julian Michaux, który wziął udział w igrzyskach w Paryżu w 1900 roku, reprezentując Imperium Rosyjskie. Po medal sięgnął natomiast jako pierwszy Jerzy Gajdzik w 1908 roku w Londynie (brąz w skokach do wody) – reprezentant USA, którego rodzice wyjechali z Polski do Ameryki.
Jak przedstawia się dorobek olimpijski Polaków na przestrzeni wieku rywalizacji na igrzyskach? Oto zebrane przez nas fakty i ciekawostki.
Będzie trzysta plus…
Jeśli na sportowców nie spadnie totalna niemoc, po paryskiej imprezie Polska będzie mieć na koncie ponad 300 medali letnich igrzysk olimpijskich. Na razie dorobek ten, zgromadzony na 22 imprezach, wynosi 298 krążków (72 złote, 89 srebrne, 137 brązowe). Polska zajmuje 20. lokatę w klasyfikacji medalowej. Za nami są m.in. Hiszpania (169), Norwegia (163) i Austria (96). Zestawienie otwiera USA, które zgromadziło imponującą liczbę 2629 medali.
„Korzeń” daleko zaszedł
Spośród polskich olimpijczyków najokazalej wyglądają dokonania Roberta Korzeniowskiego. Chodziarz rodem z Podkarpacia (dzieciństwo spędził w Jarosławiu i Tarnobrzegu) cztery razy stawał na olimpijskim podium i za każdym razem na najwyższym stopniu. Za królową polskiego sportu uchodzi jednak Irena Szewińska, bo ma wprawdzie o jedno złoto mniej od „Korzenia”, za to zdobyła aż siedem medali, do tego nie tylko w biegach, ale i w skoku w dal. Trzy razy mistrzynią w rzucie młotem została Anita Włodarczyk.
Czołówka polskich multimedalistów
- Robert Korzeniowski (lekkoatletyka, 1996-2004) – 4 złote
- Irena Szewińska (lekkoatletyka, 1964-1976) – 3 złote, 2 srebrne, 2 brązowe
- Anita Włodarczyk (lekkoatletyka, 2012-2020) – 3 złote
- Witold Woyda (szermierka, 1964-1972) – 2 złote, 1 srebrny, 1 brązowy
- Renata Mauer (strzelectwo, 1996-2000) – 2 złote, 1 brązowy
- Józef Szmidt (lekkoatletyka,1960-1964); Waldemar Baszanowski (podnoszenie ciężarów, 1964-1968); Jerzy Kulej (boks, 1964-1968); Józef Zapędzki (strzelectwo, 1968-1972); Waldemar Legień (judo, 1988-1992); Arkadiusz Skrzypaszek (pięciobój nowoczesny, 1992); Andrzej Wroński (zapasy,1988-1996); Tomasz Kucharski (wioślarstwo, 2000-2004); Robert Sycz (wioślarstwo, 2000-2004); Tomasz Majewski (lekkoatletyka, 2008-2012) – 2 złote
- Jerzy Pawłowski (szermierka, 1956-1968) – 1 złoty, 3 srebrne, 1 brązowy
Królowa jest tylko jedna
Najwięcej olimpijskich medali dostarczyła Polsce „Królowa sportu” – Irena Szewińska. Zdobyła w sumie 7 olimpijskich krążków, w tym trzy złote i po dwa srebrne oraz brązowe. Ogólnie lekkoatleci 66 razy stawali na podium. Ten dorobek powinien zostać powiększony w Paryżu, choć z osiągnięciem liczby 70 może być kłopot. W klasyfikacji medalowej dalsze miejsce zajmuje kajakarstwo, bo nikt w tej dyscyplinie nie został mistrzem. Warto zaznaczyć jednak, że kajakarze zdobyli 22 medale.
- Lekkoatletyka 66 (29 złotych – 20 srebrne – 17 brązowych)
- Boks 43 (8 – 9 – 26)
- Podnoszenie ciężarów 34 (6 – 6 – 22)
- Zapasy 27 (5 – 9 – 13)
- Szermierka 22 (4 – 9 – 9)
- Wioślarstwo 19 (4 – 4 – 11)
- Strzelectwo 12 (4 – 3 – 5)
Najlepiej w Kanadzie?
Najwięcej medali na IO Polacy zdobyli w Moskwie (1980). Krążków było 32, ale zawody zbojkotowały 63 kraje. Najwyżej w klasyfikacji medalowej Polska uplasowała się w 1976 roku – zajęła w Montrealu 6. miejsce. Siódme miejsce Biało-Czerwoni zajmowali w Tokio (1964) i Monachium (1972). Najgorzej poszło tuż po II wojnie światowej, w Londynie, gdzie Polska zajęła 34. pozycję. Drugi najgorszy wynik to… Rio de Janeiro (2016) i 33. lokata reprezentacji, która liczyła 207 osób (w 1948 tylko 59).
Najlepsze IO Polaków
- Montreal (1976): 7 złotych – 6 srebrnych – 13 brązowych
- Tokio (1964): 7 – 6 – 10
- Monachium (1972): 7 – 5 – 9
- Atlanta (1996): 7 – 5 – 5
- Sydney (2000): 6 – 5 – 3
- Meksyk (1968): 5 – 2 – 11
- Rzym (1960): 4 – 6 – 11
- Tokio (2020): 4 – 5 – 5
- Pekin (2008): 4 – 5 – 2
- Moskwa (1980): 3 – 14 – 15
- Barcelona (1992): 3 – 6 – 10
Najlepsze miejsca w klasyfikacji medalowej
- IO 1976 – 92 państwa – 6. pozycja
- IO 1964 – 93 państwa – 7. pozycja
- IO 1972 – 121 państw – 7. pozycja
- IO 1960 – 83 państwa – 9. pozycja
- IO 1980 – 81 państw – 10. pozycja
- IO 1968 – 112 państw – 11. pozycja
