W historii spraw i relacji międzynarodowych istnieją pojedyncze chwile lub momenty, które potrafią podzielić wszystko co się wydarzyło przed danego momentu od tego co się dzieje po. Decyzja prezydenta Federacji Rosyjskiej Władimira Putina o wzmożonym ataku militarnym na Ukrainę 24 lutego 2022 r. stanowi nową cezurę nie tylko wobec kwestii architektury bezpieczeństwa europejskiego, transatlantyckiego i globalnego, ale także dla demokratycznego ładu międzynarodowego, który powstał po zimnej wojnie. Jest to szczególnym wyzwaniem dla USA, które w oparciu o polityczny i militarny system zobowiązań sojuszniczych dążą do utrzymania roli lidera w przeciwstawianiu się państwom autorytarnym, np. Chinom.
Rosyjska inwazja z dnia 24 lutego ub. r. i tocząca się rok wojna jest kontynuacją agresji Kremla wobec narodu ukraińskiego, zapoczątkowanej po pomarańczowej rewolucji (2004-2005), do nielegalnej aneksji półwyspu Krymskiego w 2014 r. i działań wobec destabilizacji integralności kraju aż do 2022 r.
W szerszej perspektywie ww. wydarzenia przekładają się na polityczne i ideologiczne cele Putina, które ogłosił w Monachium w 2007 r. – rywalizacja Rosji z amerykańsko-centrycznym Zachodem i podważanie wiarygodności USA na świecie oraz w regionach, które Kreml uważa za rosyjskie strefy wpływów, np. Europa środkowo-wschodnia. Putin dąży do odtworzenia imperium carskiego lub sowieckiego za pomocą dwóch narzędzi – łamania prawa międzynarodowego i użycia siły. Sukces tej strategii na Ukrainie stworzy niebezpieczny precedens dla innych dążących do podważania kwestii terytorialnych oraz regionalnego lub globalnego ładu.
Rosyjska wojna na Ukrainie zmusiła USA do zmodyfikowania swoich strategii politycznych i obronnych, które są głównie ukierunkowane na obszar Indo-Pacyfiku i oczekiwanej konfrontacji z Chinami. Decyzje Waszyngtonu o udzieleniu militarnego wsparcia Ukrainie oraz zwiększeniu obecności wojskowej na wschodniej flance NATO oznaczają, że w perspektywach krótko- i średnioterminowych USA zostaną gwarantem bezpieczeństwa Europy. Jest to klęska wizji strategicznej autonomii promowana głównie przez kraje Europy zachodniej (m.in. Francja) – mająca za cel ograniczenie roli USA w europejskiej polityce obronnej – oraz programów demilitaryzacji prowadzone przez kraje jak Niemcy.
Reakcja i postawa państw Europy środkowo-wschodniej, szczególnie Polski, na kryzys humanitarny spowodowany rosyjską inwazją oraz proaktywna polityka w lobbowaniu partnerów o zwiększenie dostawy sprzętu militarnego Ukrainie – w tym ciężkiego (np. czołgi Leopard) – wzbudził szczególny podziw i szacunek USA wobec swoich sojuszników.
Jako największy kraj regionu i jedyne państwo graniczące z Rosją, Białorusią i Ukrainą Polska zwiększa swoją wiarygodność i inwestycje w odstraszanie i obronę Europy. Zaangażowanie w przekazaniu własnego lekkiego i ciężkiego sprzętu militarnego oznacza, że kluczowe dla Polski w tej chwili jest uzupełnienie swoich zasobów (tzw. backfilling), np. w ramach uchwalonej przez prezydenta Bidena ustawy lend-lease oraz kontynuacja programu modernizacji sił zbrojnych. Ważne natomiast będzie utrzymanie obecności amerykańskich sił zbrojnych na terenie Europy środkowo-wschodniej, ponieważ Rosja będzie zagrożeniem dla pokoju Europy na dekady.
Stanowcze polityczne i militarne stanowisko Warszawy wobec wojny na Ukrainie wskazuje, że znaczenie Polski dla USA wzrasta – od kraju wyłącznie czerpiącego z systemu bezpieczeństwa zagwarantowanego w ramach NATO do kluczowego sojusznika, który może pomóc Stanom Zjednoczonym osiągnąć strategiczny sukces w Europie. Agresja Putina spowodowała, że środek politycznej i militarnej ciężkości z okresu zimnowojennego przenosi się z Niemiec do Polski. Jest to ważny punkt dla USA, które będą dążyć do wzmocnienia powojennej architektury bezpieczeństwa europejskiego i transatlantyckiego w ścisłej kooperacji z wiarygodnymi partnerami jak Polska.
