Marzenie o powrocie wystawy poświęconej polskim lotnikom, którzy walczyli w II wojnie światowej do Muzeum Lotnictwa w Windsor Locks w Connecticut stało się rzeczywistością. 11 listopada, w Święto Niepodległości Polski, odbyło się uroczyste otwarcie wystawy, którą ponownie można zwiedzać w jednym z największych muzeów lotnictwa w kraju. Otwarcie było zwieńczeniem trwających prawie dwa lata działań zarządu muzeum oraz Polskiej Katedry na Central Connecticut State University, aby wystawa ponownie stała się częścią stałych zbiorów muzeum oraz żeby nowa ekspozycja opierała się na nowoczesnych technologiach, które mają jeszcze bardziej zaangażować i zafascynować zwiedzających historią o polskich lotnikach.
Wystawa o Eskadrze Kościuszki mieściła się w muzeum od 2007 roku, dopóki w 2018 r. były dyrektor placówki nie podjął decyzji o jej likwidacji, ku dużemu oburzeniu lokalnej Polonii. Eksponaty zostały przekazane wtedy Polskiej Katedrze na Central Connecticut State University w New Britain. Zmiana zarządu w muzeum przywróciła nadzieję, że wystawa powróci do Windsor Locks i ponownie edukować będzie lokalną społeczność na temat roli polskich lotników w bitwie o Anglię podczas II wojny światowej.
Eskadra Kościuszkowska powstała w Polsce w 1919 roku i składała się głównie z amerykańskich wolontariuszy. W latach 20. XX wieku odegrała znaczącą rolę w wojnie polsko-ukraińskiej i polsko-bolszewickiej. Sformowany 2 sierpnia 1940 r. w Wielkiej Brytanii słynny Dywizjon 303 im. T. Kościuszki, składający się już głównie z polskich lotników i walczący pod brytyjską komendą, kontynuował tradycje tej eskadry. Polscy lotnicy w sposób szczególny zapisali się podczas II wojny światowej w zwycięskiej bitwie o Anglię. Historia ta była stosunkowo mało znana, dopóki w 2018 roku na światowych ekranach nie opowiedziały jej dwa filmy: „Dywizjon 303” oraz „303. Bitwa o Anglię”, wyprodukowany kosztem 10 milionów dolarów. Muzyka z obu filmów tworzy dziś część wystawy.
Przy współpracy Polskiej Katedry z władzami muzeum, a także z licznymi polonijnymi i polskimi instytucjami, ruszyła kampania, której celem było zebranie 125 tys. dolarów, aby sfinansować stworzenie nowej wystawy. Wystawa w nowym wydaniu miała być nowoczesna, zawierać dodatkowe eksponaty, miała być bardziej edukacyjna oraz interaktywna. Pomimo przeszkód i opóźnień, głównie wynikających z powodów związanych z pandemią, inicjatorom projektu udało się go doprowadzić do pomyślnego finału. Wystawa powróciła na stałe do muzeum w nowym wydaniu, które, na co mają nadzieję jej inicjatorzy, zachwyci odwiedzających muzeum tak samo, jak zachwyciła gości obecnych na uroczystym otwarciu, które miało miejsce 11 listopada.
Otwarcie wystawy zgromadziło przedstawicieli licznych polonijnych organizacji, polskich placówek dyplomatycznych oraz lokalnych polityków. Wieczór rozpoczął się wprowadzeniem pocztów sztandarowych przez weteranów z Placówki #119 SWAP w Hartford oraz odśpiewaniem hymnów narodowych Polski i USA przez Monikę Krajewską. Głos zabrali: dyrektor muzeum Stephanie Abrams, rektor Central Connecticut State University dr Zulma R. Toro, kierownik Polskiej Katedry na tej samej uczelni dr Mieczysław Biskupski, zastępczyni gubernatora stanu Connecticut Susan Bysiewicz, stanowa reprezentantka Tami Zawistowski, konsul generalny RP w Nowym Jorku Adrian Kubicki, ppłk Karol Budniak z ambasady RP w Waszyngtonie, prezes Fundacji Kościuszkowskiej Marek Skulimowski, profesor James Pula z Purdue University oraz Maya Więckowska – studentka, która zwyciężyła w konkursie na najlepszy esej na temat Eskadry Kościuszkowskiej.
Od 12 listopada wystawa dostępna jest dla wszystkich osób odwiedzających muzeum. Muzeum lotnictwa w Windsor Locks – New England Air Museum – mieści się przy 36 Perimeter Road w Windsor Locks i otwarte jest każdego dnia oprócz poniedziałków od 9 rano do 4 po południu. Wstęp kosztuje $18 dla osób dorosłych, $10 dla dzieci do 14 lat, $15 dla seniorów i jest bezpłatny dla dzieci do 3. roku życia. Więcej informacji znaleźć można na stronie www.neam.org. Szacuje się, że muzeum odwiedza rocznie ponad 40,000 osób.
Darek Barcikowski
