Dla przeżywających okres wielkanocny wiernych siedem dni przed Wielką Niedzielą rozpoczyna się czas wielkich przygotowań do zbliżającego się coraz prędzej Triduum Paschalnego. Wielki Tydzień to moment refleksji, zadumy nad cudem zmartwychwstania, ale i przygotowania się do jego świętowania. Jego początkiem i równocześnie jednym z bardziej kolorowych momentów jest Niedziela Palmowa.
Dzień ten ma upamiętniać przybycie Chrystusa do Jerozolimy. Wydarzenie to znalazło się w opisach wszystkich Ewangelistów. Pierwsze wzmianki na jego temat pojawiały się już w latach osiemdziesiątych IV wieku. Pochodzą z zapisów z dziennika pątniczki Egerii. Chrześcijańskie państwa wschodu był kolejnymi, w których przyjęła się tradycja Niedzieli Palmowej. Do Polski zwyczaj ten dotarł w średniowieczu.
Atrybutem Niedzieli Palmowej są oczywiście palmy. Obrzędy katolickie zakładają, że tego dnia wierni przynoszą je do kościoła na święcenie. Palmy mają symbolizować odradzające się życie, co wpisuje się w wielkanocny okres skupiony na zmartwychwstaniu Chrystusa.
Palmowe konkursy
Wśród tradycji związanych z obchodami Niedzieli Palmowej nie brak samodzielnego przygotowywania jej symbolu. Może ono przybierać różne formy. Polskie palmy potrafią przyjmować najróżniejsze kształty i wielkości – w zależności od regionu, w którym są tworzone. Inwencji ich twórców sprzyjają także różnego rodzaju konkursy nagradzające palmy w różnych kategoriach. Należą one do niepisanej, znacznie mniej sformalizowanej, listy wielkanocnych tradycji, choć cieszą się przy tym ogromną popularnością.
Wbrew pozorom kryterium wielkości nie jest jedynym, które odminuje w tego typu konkursach. Mimo że z pewnością jest jednym z najbardziej spektakularnych, miejsca ustępuje np. wierności tradycji. Chodzi tu m.in. o używanie do konstruowania palm określonych gatunków roślin i nieużywanie sztucznych materiałów – jedynie bibuły – i zbóż.
Największe palmy rodem z Kurpiów
Wśród miejsc, które zasłynęły rozbudowaną tradycją związaną nie tylko z własnoręcznym tworzeniem wielkanocnych palm, ale i ich ocenianiem, na szczególną uwagę zasługują parafie Lipniki i Nysa oraz Łyse na Kurpiach, a także Lipnica Murowana i Limanowa w Małopolsce. Największą sławą cieszą się konkursy kurpiowskich palm wielkanocnych. Wystawiane w nich eksponaty potrafią swoją długością sięgać od dwóch o nawet sześciu i dziesięciu metrów! Podstawą palm tej długości są pnie ściętych drzewek, np. leszczyny bądź sosny. Oplata się je widłakiem, gałązkami borówki i kwiatami –suszonymi lub z bibuły. Charakterystyczne dla kurpiowskich palm zdobienia wykonuje się z roślinności leśnej oraz bibuły.
Nie tylko palmy kurpiowskie
Na terenie Polski obok najbardziej rozpoznawalnych kurpiowskich istnieje także kilka innych typów wielkanocnych palm. Różnią się między sobą techniką wykonania, wielkością, a także typami użytych do ich wykonania materiałów.
Palmy wileńskie tworzone są z różnych rodzajów traw i drobnych kwiatów. Mogą być suszone i barwione na różne kolory. Ich podstawą jest kijek albo wałeczek o długość od 20 cm do 50-70 cm. Owija się na niego ciasno kolejne warstwy elementów dekoratorskich. Są popularne szczególnie w dużych miastach.
Palmy z południa Polski wyróżniają się wielkością. Ich bazą są kilkunastometrowe tyczki wierzbowe, wiklinowe albo leszczynowe. Przewiązuje się je rzemieniem i wstążkami. Ich czub wieńczą kolorowe kwiaty, bazie, bukszpan, gałązki cisu i kolorowe wstążki.
Anna Miler
