28 marca w znajdującej się na nowojorskim Greenpoincie siedzibie Instytutu Józefa Piłsudskiego w Ameryce odbyło się spotkanie z dr hab. Danutą Piątkowską – współautorką książki pt. „Polski akcent w American Expeditionary Forces. Historie prawdziwe, fascynujące i prawie zapomniane”.
Książka ta opowiada o Polakach i Amerykanach polskiego pochodzenia walczących w czasie I wojny światowej w armii Stanów Zjednoczonych. Szacuje się, że ich liczba wynosiła około 250 tysięcy, czyli ok. 10 proc. całej amerykańskiej armii, z czego 3.5 proc. poległo. A warto wziąć pod uwagę, że polska grupa etniczna stanowiła wówczas niewiele ponad 3 proc. populacji kraju. O żołnierzach amerykańskich z polskimi korzeniami do tej pory mało wiedziano i mało mówiono, dlatego ta publikacja, przybliżająca ich losy i wkład wniesiony w Wielką Wojnę, jest tak nowatorska.
Danuta Piątkowska habilitację, zatwierdzoną w 2005 roku, złożyła na Uniwersytecie Kardynała Wyszyńskiego w Warszawie. Zajmuje się historią Polonii amerykańskiej. Dwukrotnie była stypendystką nowojorskiej Fundacji Kościuszkowskiej. Jest autorką ponad 100 publikacji. Impulsem do napisania najnowszej książki „Polski akcent w American Expeditionary Forces” była praca nad wcześniejszym dziełem – książką „Polskie kościoły w Nowym Jorku”. To wówczas zauważyła w kościołach tablice z polskimi nazwiskami wraz z inskrypcją oddającą chwałę poległym żołnierzom z danej parafii, walczącym w pierwszej wojnie światowej. Po latach wróciła do tej sprawy i razem z siostrą, prof. Wiesławą Piątkowską-Stepaniak, która jest współautorką książki, zaczęła poszukiwania archiwalne i rozpoczęła pracę nad tą książką.
Obie siostry zaczęły od znalezienia pomników honorujących zmarłych w I wojnie światowej żołnierzy. Okazało się, że na terenie metropolii nowojorskiej jest ich 120, w tym dwa w Central Parku, a w całej Ameryce około 10 tysięcy. Pierwotny zamiar napisania przewodnika po tych pomnikach zmienił się i przerodził w obszerną albumową publikację. Są w niej historie amerykańskich żołnierzy z polskimi nazwiskami. Czytelnicy mogą się dowiedzieć, skąd pochodzili, dlaczego wstąpili do amerykańskiej armii gen. Johna Pershinga i jak zginęli. Autorki przeprowadziły drobiazgowe badania, m.in. przeanalizowały prawie 80 tys. dwustronnych kart pogrzebowych poległych żołnierzy. W książce znalazło się 262 ilustracji. Pochodzą one z archiwów amerykańskich i z rodzinnych zbiorów. 21 fotografii, łącznie ze zdjęciem na okładce, wykonał znany fotograf Wojtek Kubik.
Publikacja wydana została pod patronatem honorowym Ministerstwa Obrony Narodowej, sponsorowana przez Polską Grupę Zbrojeniową oraz Samorząd Województwa Opolskiego.
Zosia Zeleska-Bobrowski
