Jubileusz Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Polskich „Polonia Technica” w USA.
Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Polskich ,,Polonia Technica” w Stanach Zjednoczonych w tym roku świętuje 80-lecie swojej działalności. W niedzielę, 23 maja, w kościele św. Stanisława Biskupa i Męczennika na Manhattanie odbyły się uroczyste obchody tej rocznicy.
Pamiątkowa tablica
Kościół św. Stanisława, który niedługo obchodzić będzie 150-lecie istnienia, to wyjątkowe miejsce na mapie Nowego Jorku, a jego historia związana jest z historią stowarzyszenia inżynierów, bowiem budowę kościoła zasponsorował Erazm Jerzmanowski, inżynier specjalizujący się w technologii gazu palnego (śmiało można powiedzieć, że to on oświetlił ulice Ameryki!). Jubileuszowa uroczystość rozpoczęła się od odsłonięcia historycznej tablicy, którą umieszczono w nawie świątyni, przy wejściu do kościoła, tuż obok pamiątkowych tablic zawieszonych ku czci Heleny Modrzejewskiej i Henryka Sienkiewicza. – Tablica ta stanowi hołd dla polskich inżynierów i techników, którzy znaleźli swoją ojczyznę w Ameryce i jej oddali swój talent – stwierdził dr Janusz Romański, prezes honorowy „Polonia Technica”, w mowie powitalnej skierowanej do gości zebranych w świątyni. Przy okazji przybliżył zebranym krótki zarys historii stowarzyszenia oraz przypomniał sylwetki wybitnych polskich inżynierów, którzy wnieśli swój epokowy wkład w budowę i rozwój Ameryki.
W ceremonii odsłonięcia i poświęcenia tablicy udział wzięli honorowi goście i przedstawiciele nowojorskiej Polonii, m.in. Mateusz Gmura – konsul ds. Polonii, Tadeusz Antoniak – p.o. Komendanta Naczelnego SWAP, dr Dorota Andraka – prezes Centrali Polskich Szkół Dokształcających w Ameryce, Jerzy Leśniak – prezes Nowodworski Foundation, Grażyna Michalski – dyrektor Kongresu Polonii Amerykańskiej w południowym Nowym Jorku, Szczepan Roguski – działacz „Polonia Technica” i prezes Roguski Land Surveying, Andrzej Fórmaniak – prezes Stowarzyszenia Techników Polskich w Wielkiej Brytanii wraz z małżonką Ewą Eggar, dr Małgorzata Romańska – działaczka „Polonia Technica” i członkini honorowa Polskiego Uniwersytetu Ludowego, Marlena Wiencko i Andrzej Lamot – wiceprezesi zarządu „Polonia Technica”, Leszek Kucieba – sekretarz, Marcin Wajda – skarbnik oraz członkowie zarządu: Waldemar Lipiński, Chester Tobiasz, dr Janusz Romański – prezes honorowy „Polonia Technica” i innych organizacji, oraz działacze stowarzyszenia: Teodor Lachowski, Maria Mikołajczyk, Tadeusz Gryszko z małżonką Marią, przedstawicielka młodzieży polonijnej Urszula Solarz w towarzystwie ojca Zbigniewa Solarza. Reprezentowana była także polonijna prasa w osobach: Andrzej Józef Dąbrowski – publicysta Kuriera Plus, Jolanta Szczepkowska – publicystka Kuriera Plus i Weterana, Janusz Szlechta – reporter Nowego Dziennika oraz Zbigniew Solarz – właściciel zakładu drukarskiego Solarz Bros. Printing Corp. na Brooklynie.
Po odsłonięciu tablicy zebrani goście uczestniczyli w mszy św., którą odprawił proboszcz parafii św. Stanisława o. Karol Jarząbek. W wygłoszonej homilii o. Karol podziękował stowarzyszeniu za krzewienie polskiej myśli technicznej i inżynierskiej, która stanowi narzędzie do podtrzymywania religijnych tradycji narodowych i patriotycznego ducha dla dobra Polonii amerykańskiej i Polski. Życzył też inżynierom i technikom wielu dalszych sukcesów i twórczej inspiracji na następne lata działalności.
Na zakończenie nabożeństwa delegacja „Polonia Technica” w składzie: dr Janusz Romański, Marlena Wiencki i Leszek Kucieba w podziękowaniu za wsparcie i błogosławieństwo uhonorowała o. Jarząbka darami: miniaturą filadelfijskiego Dzwonu Wolności, który jest symbolem amerykańskiej demokracji oraz wolności człowieka. Wręczono mu również Dyplom Uznania, pamiątkowy znaczek 80-lecia „Polonia Technica” oraz egzemplarz nowowydanej Encyklopedii Dziedzictwa Polonii Świata.
Po zakończeniu mszy św. goście i wszyscy uczestnicy jubileuszowej uroczystości udali się do sali parafialnej, gdzie miała miejsce dalsza część obchodów.
Wybitni inżynierowie
Gości zebranych w sali parafialnej powitała Marlena Wiencko, wiceprezes Stowarzyszenia „Polonia Technica”. Następnie odczytany został list Victora Kiszkiela – prezesa, w którym przekazał on pozdrowienia dla wszystkich uczestników uroczystości jubileuszowych. Głos zabrał także dr inż. Janusz Romański, który w skrócie przedstawił zarys 80-letniej historii stowarzyszenia i przypomniał sylwetki wybitnych inżynierów i naukowców polskich, którzy szczególnie zasłużyli się dla rozwoju Ameryki.
W swoim przemówieniu dr Romański wspomniał o tak wybitnych postaciach jak: gen. Tadeusz Kościuszko – twórca fortyfikacji w Sarasocie i West Point, który dobitnie przyczynił się do zwycięstwa rewolucji amerykańskiej; Tadeusz Sendzimir – wynalazca technologii walcowania stalowych blach oraz metody ciągłego galwanizowania blach cienkich, twórca nowoczesnych walcarek w układzie planetarnym, którego firma działa do dzisiaj w Waterbury, CT, prowadzona przez wnuka Tada; Frank Nicholas Piasecki – syn polskich emigrantów, utalentowany konstruktor wojskowych helikopterów; inż. Zbysław Roehr – konstruktor strzykawki jednorazowego użytku, który wraz z żoną Wandą założył fundację dla młodzieży polonijnej oraz dr Stephanie Kwolek – chemiczka, która wynalazła epokowy polimer znany pod nazwą Kevlar, który znalazł zastosowanie m.in. w produkcji kamizelek kuloodpornych, które uratowały życie tysiącom policjantom i członkom służb specjalnych na całym świecie.
Mówca przypomniał zebranym także postać wspomnianego wcześniej Erazma Jerzmanowskiego. Podkreślił, że zdobytą fortunę spożytkował na wsparcie wielu socjalnych programów polonijnych oraz ufundowanie kościołów, w tym kościoła św. Stanisława na Manhattanie. – Za ogromne zasługi dla Polonii i Kościoła w 1889 roku papież Leon XIII odznaczył Erazma Jerzmanowskiego najwyższym kościelnym odznaczeniem – Komandorią Krzyża Orderu Świętego Sylwestra. W 1896 roku wrócił do Prokocimia k. Krakowa. W roku 1909 roku odszedł do Pana i został pochowany na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie. Po jego śmierci, na mocy jego testamentu, żona Anna Jerzmanowska przekazała jego fortunę do Akademii Umiejętności w Krakowie na utworzenie Fundacji im. Erazma i Anny Jerzmanowskich. Dzięki temu wybitne polskie osobistości mogły otrzymywać stypendia na działalność naukową, kulturalną i charytatywną. Pierwszą znaną postacią, która otrzymała to stypendium, był kardynał Adam Sapieha. Potem otrzymali je między innymi: Ignacy Jan Paderewski, Henryk Sienkiewicz i Kazimierz Przerwa-Tetmajer. To stypendium zostało uznane jako „polski Nobel”. Obecnie Polska Akademia Umiejętności w Krakowie kontynuuje tradycję nadawania stypendium im. Erazma i Anny Jerzmonowskich wybitnym Polakom – mówił.
Dyplomy dla zasłużonych
W dalszej części spotkania w uznaniu za oddaną pracę na rzecz Stowarzyszenia oraz wsparcie jubileuszowych uroczystości wręczono dyplomy honorowe oraz odznaki 80-lecia „Polonia Technica”. Wyróżnieni w ten sposób zostali: konsul Mateusz Gmura, Tadeusz Antoniak i Chester Tobiasz – zasłużony działacz „Polonia Technica”, który 24 maja br. obchodził swoje 96. urodziny. Zasłużonym członkom „Polonia Technica”: Szczepanowi Roguskiemu, Marlenie Wiencko, Leszkowi Kucieba, Andrzejowi Lamotowi, Waldemarowi Lipińskiemu, Marcinowi Wajdzie, Marii Mikołajczyk, Andrzejowi Fórmaniakowi ze Stowarzyszenia Techników Polskich w Wielkiej Brytanii, Jerzemu Leśniakowi, Andrzejowi Józefowi Dąbrowskiemu, Januszowi Szlechta, dr Małgorzacie Romańskiej wręczono Dyplomy Uznania. Natomiast Andrzej Fórmaniak, były prezes Stowarzyszenia Techników Polskich w Wielkiej Brytanii, który przybył z Londynu wraz z małżonką Ewą Egger, wręczył dr. Januszowi Romańskiemu prezent – publikację: „Historia Stowarzyszenia Techników Polskich w Wielkiej Brytanii”.
Na zakończenie jubileuszowej uroczystości nastąpiło odsłonięcie ogromnego tortu, którego dokonali: dr Janusz Romański, Marlena Wiencko i Szczepan Roguski, a następnie Marlena Wiencko poczęstowała nim wszystkich zaproszonych gości. Po części oficjalnej uczestnikom podano obiad przygotowany przez Margaret Catering z Brooklynu. Przy stole omówiono ważne bieżące sprawy oraz dyskutowano o potrzebie wydania następnej części historii „Polonia Technica”, bowiem istniejąca monografia kończy się na roku 2001. Zauważono też, że zbliża się V Światowy Zjazd Polskich Inżynierów, który ma odbyć się w Katowicach w czerwcu 2022 r. i delegacja „Polonia Technica” powinna być tam obecna.
Jubileuszowy biuletyn
Z okazji jubileuszu wydano pamiątkowy biuletyn, w którym przypomniana została historia działalności „Polonia Technica” oraz zamieszczono listy gratulacyjne, między innymi od: ambasadora RP w Waszyngtonie Piotra Wilczka, konsula generalnego RP w Nowym Jorku Adriana Kubickiego, ambasador RP w Rzymie Anny Marii Anders, przedstawiciela RP przy ONZ w Nowym Jorku ppłk. Jarosława Oleśkiewicza, przeora Narodowego Sanktuarium w Amerykańskiej Częstochowie o. Krzysztofa Drybka, proboszcza parafii św. Stanisława w Nowym Jorku o. Karola Jarząbka, pełniącego obowiązki komendanta naczelnego SWAP Tadeusza Antoniaka, prezesa Rady Polskich Inżynierów prof. Andrzeja Nowaka, prezes Instytutu Piłsudskiego w Ameryce dr Iwony Korgi, dyrektor PIASA dr Bożeny Leven, prezes CPSD dr Doroty Andraki, prezesa Nowodworski Foundation Jerzego Lesniaka, prezesa Fundacji Kościuszkowskiej Marka Skulimowskiego, prezes Naczelnej Organizacji Technicznej Ewy Mankiewicz-Cudny, prezes Stowarzyszenia Techników Polskich w Wielkiej Brytanii Anny Kopyto, prezesa Stowarzyszenie Inżynierów Polskich w Kanadzie Kazimierza Babiarza, prezes Stowarzyszenia Polskich Inżynierów we Francji Krystyny Liziard, honorowego prezesa Stowarzyszenia Polskich Inżynierów w Francji Lucjana Sobkowiaka, sekretarza generalnego EFPSNT Janusza Ptaka i rektora Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie prof. Jerzego Lis. Zamieszczone zostały także reklamy sponsorów: Dariusza Knapik z Victoria Consulting & Development, Szczepana Roguskiego – Roguski Land Surveying i Centrum Polsko-Słowiańskiego, dr. Jana Czekajewskiego – inżyniera, biznesmena i publicysty, którzy wsparli incjatywę stworzenia tablicy pamiątkowej.
Okrągłe rocznice zawsze są okazją do refleksji – podsumowania dotychczasowych osiągnięć oraz snucia planów na przyszłość. Tak też było w tym przypadku, a całość odbyła się w niezwykle przyjaznej atmosferze.
Głównym organizatorom uroczystości: dr. Januszowi Romańskiemu, Marlenie Wiencko, Leszkowi Kuciebie, Andrzejowi Lamotowi, Waldemarowi Lipińskiemu, Teodorowi Lachowskiemu, Małgorzacie Romańskiej, Chesterowi Tobiaszowi należą się wyrazy uznania. Docenić należy także sponsorów, których finansowe wsparcie umożliwiło organizację jubileuszu.
dr inż. Janusz Romański
współpraca: Joanna Szybiak
Z kart historii…
Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Polskich „Polonia Technica” w USA powstało 80 lat – dokładnie 16 maja 1941 r. zostało zarejestrowane w stanie Nowy Jork jako organizacja niedochodowa. Założył je inż. Walery Starczewski, absolwent Politechniki Gdańskiej. W zespole organizacyjnym byli także Wiktor Przedpełski, Zbysław Roher oraz Kazimierz Krasicki, ówczesny konsul II RP w Nowym Jorku. Jednym z głównych celów stowarzyszenia w początkowym okresie jego istnienia było umożliwianie przyjazdu do USA inżynierom i technikom z terenów objętych działaniami wojennymi w Europie. Pomysł zorganizowania polskiego środowiska inżynierskiego w USA powstał już w latach 30. XX wieku, jednak dopiero konsekwencje wybuchu II wojny światowej wpłynęły na szerszy rozwój organizacji. Inżynierowie, którzy zostali we Francji, po inwazji niemieckiej stanęli w obliczu trudnej sytuacji zagrożenia przymusem pracy dla nieprzyjaciela. Oczywistym zadaniem organizacji była więc pomoc wszystkim, których udało się sprowadzić do Ameryki. Również po demobilizacji Armii Polskiej w Anglii w latach 50., do USA przybyła liczna grupa inżynierów i techników, która aktywnie włączyła się w pracę stowarzyszenia. Głównym celem stowarzyszenia stało się zintegrowanie środowiska oraz wzajemna pomoc w rozwiązywaniu problemów adaptacyjnych w amerykańskiej rzeczywistości, począwszy od znalezienia pracy i mieszkania, po wymianę doświadczeń zawodowych i pomoc w zawodowym dokształcaniu się. Równolegle organizacja rozwinęła akcję stypendialną.
Misja i działalność
„Polonia Technica” zawsze starała się dostosować swoją działalność do aktualnych potrzeb społecznych i zainteresowań członków. Stowarzyszenie „Polonia Technica” prowadziło Klub Inwestora, na którego spotkania zapraszani byli znani specjaliści z Wall Street. Od 1996 do 2012 roku prowadzono szeroką akcję informacyjną STUDIA 4U, informującą młodzież polonijną o możliwościach kształcenia w USA, począwszy od studiów doktoranckich, kończąc na szkole podstawowej. W tym programie stowarzyszenie współpracowało z Organizacją Studentów Polskich w Nowym Jorku. W ostatnich latach stowarzyszenie współpracuje z Radą Polskich Inżynierów w Ameryce Północnej, uczestniczy w światowej integracji inżynierów polonijnych i promuje osiągnięcia wybitnych polskich inżynierów. Stara się dotrzeć do społeczeństwa amerykańskiego poprzez wystawianie tablic historycznych poświęconym wybitnym polskim inżynierom. W Filadelfii stoją na ulicach trzy historyczne tablice wystawione dla: Rudolfa Modrzejewskiego – wybitnego budowniczego mostów w USA i Kanadzie, Franka N. Piaseckiego – konstruktora helikopterów militarnych, twórcy amerykańskiego przemysłu helikopterowego, oraz Waltera Golaskiego, wynalazcy medycznych sztucznych aort wykonanych z Dakronu.
„Polonia Technica” jako współorganizator uczestniczyła w czterech kolejnych Światowych Zjazdach Polskich Inżynierów organizowanych przez Naczelną Organizację Techniczną w Warszawie. Ma swój wkład w tworzeniu materiałów zjazdowych. Na ostatnim zjeździe w roku 2019 organizację reprezentowali: dr Janusz Romański, dr Małgorzata Romańska, mgr inż. Janusz Zastocki, prof. Wojtek Misiołek i Waldemar Lipiński.
Z okazji jubileuszu 80-lecia Stowarzyszenia Polskich Inżynierów i Techników „Polonia Technica” w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej składamy serdeczne gratulacje oraz wyrazy uznania za wieloletnią pracę i wkład wniesiony w promowanie polskiej myśli technicznej i krzewienie wiedzy na temat osiągnięć wybitnych polskich inżynierów i naukowców. Życzymy wielu kolejnych lat owocnej działalności, obfitujących w inspirujące pomysły oraz przynoszących satysfakcję i uznanie.
Redakcja „Białego Orła”
